ผู้สูงอายุหรือคนชรา อาจถูกมองว่า เป็นผู้ที่อยู่ในวัยร่วงโรย ผ่านยุคที่รุ่งเรือง เลยจุดเข้มแข็งของชีวิตไปแล้วรวมทั้งศักยภาพในด้านต่างๆ ก็ถดถอยลง ไม่สามารถที่จะพัฒนาอะไรต่อไปได้แล้ว

แต่นั่นก็ไม่ใช่เรื่องจริงทั้งหมด เพราะผู้ที่อยู่ในวัยชรา แม้สภาพร่างกายจะไม่สมบูรณ์เหมือนในวัยหนุ่มสาว แต่ก็มีสิ่งหนึ่งที่เหนือกว่า นั่นก็คือประสบการณ์ชีวิต ที่สั่งสมมาอย่างยาวนาน

ขณะนี้ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มตัว จึงต้องมีการเตรียมพร้อมในด้านต่างๆ เพื่อรองรับการวิถีชีวิตของผู้สูงอายุ อาทิ การให้โอกาส การช่วยพัฒนาทักษะและศักยภาพ เพื่อให้อยู่ในสังคมได้อย่างสง่าผ่าเผย สมศักดิ์ศรีของผู้อาวุโส

เกี่ยวกับเรื่องนี้ เมื่อวันที่ 31 มีนาคม 2564 ที่ผ่านมา สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จัดงานแถลงข่าวนโยบายขับเคลื่อนแนวทางในการวางยุทธศาสตร์ Quick Wins โครงการ “เปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง” ขึ้นที่ห้องเวิลด์บอลรูม ชั้น 23 โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ และบางกอกคอนเวนชั่นเซ็นเตอร์ เซ็นทรัลเวิลด์ โดยมี ศ.(พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (รมว.อว.) เป็นประธานในงาน

ทั้งนี้ อว. ได้มอบหมายภารกิจตามนโยบายสำคัญในยุทธศาสตร์ Quick Wins เรื่อง “เปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง” ให้ วช. ดำเนินการเพื่อสร้างกลไกการเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่สังคมสูงอายุของประเทศไทย โดยคนเกษียณหรือผู้สูงอายุควรได้รับโอกาสและสร้างแรงจูงใจในการเข้าสู่สังคมการเรียนรู้ตลอดชีวิต เพื่อพัฒนาทักษะที่จำเป็นและพัฒนาศักยภาพในการทำงานที่เป็นที่ต้องการของตลาดงานในภาครัฐและภาคเอกชน หรือความต้องการในการทำงานให้ได้มีโอกาสเป็นพลังในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคม

โดย วช. ได้ดำเนินการตามนโยบายดังกล่าว ในการกำหนดให้มีแผนงานเปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง เพื่อขับเคลื่อนโครงการวิจัยและกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัย ให้สามารถเกิดผลผลิต ผลลัพธ์ และผลสัมฤทธิ์ที่รองรับการได้รับประโยชน์ของผู้สูงอายุของประเทศไทย

สำหรับกลยุทธ์การขับเคลื่อนโครงการเปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง ในปี 2564 จะมุ่งเน้นการพัฒนาทักษะ และสร้าง Platform โดยสนับสนุนกิจกรรมส่งเสริมสนับสนุนการวิจัย สร้างความร่วมมือในการขับเคลื่อน และแต่งตั้งคณะกรรมการขับเคลื่อนโครงการ ในปี 2565 มุ่งเน้นการขยายผลให้ครอบคลุม โดยเพิ่มจำนวนผู้สูงอายุที่เข้าร่วมโครงการ เสริมทีมสร้างโอกาส เพิ่มความยั่งยืน โดยหน่วยงานขับเคลื่อน และติดตามประเมินผลภาพรวม และในปี 2566 เป็นการผลักดันให้เกิดผล โดยการเพิ่มทักษะอื่นๆ ในการพัฒนาให้เกิดศักยภาพ ขับเคลื่อนวิสาหกิจชุมชน สร้างอาชีพใหม่สำหรับผู้สูงอายุ

ภายในงานมีการลงนามความร่วมมือแสดงเจตจำนงในการร่วมขับเคลื่อนโครงการ พร้อมทั้งจัดนิทรรศการแสดงเทคโนโลยีและนวัตกรรมสำหรับผู้สูงอายุ และนิทรรศการเปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง

ศ.(พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รมว.อว. ได้กล่าวในงานว่า ช่วงอายุหนึ่งที่สำคัญก็คือผู้เกษียณอายุ 60 ไปจนกระทั่งอายุเท่าไหร่ก็ตามที่ยังมีพลัง จากเดิมที่เรามองผู้เกษียณเป็นผู้ที่เป็นปัญหา เป็นผู้ที่กำลังจะพักผ่อนอยู่เฉยๆ เราจะเปลี่ยนเป็นพลัง คนในวัย Yold (วัยเริ่มแก่) สามารถที่จะมาเป็นพลังได้ในทางสุขภาพ บอกว่าการแก่คือโรคชนิดหนึ่งสามารถแก้ไขได้หมด เขาท้าทายว่าความแก่ไม่ใช่ธรรมชาติ แต่มันเป็นธรรมชาติที่เราสามารถปรับปรุงแก้ไขธรรมชาติ ยืดอายุของคนออกไปได้และก็ยืดอายุที่มีสุขภาพดีออกไปได้ด้วย

การที่คนเหล่านี้เป็นคนส่วนใหญ่ของประชากร เราคิดนอกกรอบ เราคิดเปลี่ยนเขามาเป็นพลัง ในวันนี้มีคนจาก 20 หน่วยงานจับมือกัน ชี้ให้เห็นว่าการที่จะเปลี่ยนคนเกษียณให้เป็นพลังมันมีกระบวนการมีรายละเอียดมีข้อปลีกย่อยเยอะแยะทั้งเรื่องของสุขภาพ ทั้งเรื่องการเรียนรู้ ทั้งเรื่องการเข้ากับคนรุ่นก่อนได้ ถ้าคนในวัย Yold (วัยเริ่มแก่) ไม่สรรหาคิดว่าตัวเองเก่ง คิดว่าอยู่มานานก็จะเข้ากับคนอื่นไม่ได้

ทั้งนี้ ต้องมีจิตวิทยาว่าด้วยจะทำยังไงให้คนวัย Yold คิดในเชิงบวกทำยังไงให้คนวัยอื่นๆ เห็นว่าคนในวัย Yold มีประโยชน์ ที่สำคัญสังคมจะต้องฝึกเห็นคนทุกวัยมีความหมายหมด และก็ต้องฝึกให้คนต่างวัยไม่เห็นปรปักษ์เป็นคู่แข่งเป็นคู่เปรียบเทียบ ประสานคนทุกช่วงวัยได้ด้วยกันหมด ในครอบครัวก็เป็นคนสองรุ่น สามรุ่น สี่รุ่น ห้ารุ่น ได้ก็ยิ่งดี

ในจังหวัด ในอำเภอ คนทุกวัยมีความหมายหมด คนหนุ่มคนสาวก็กำลังมีความว่องไว มีความไม่รู้อะไรหลายๆ อย่างที่จะต้องรู้ว่าอะไรจะสำเร็จ ส่วนผู้สูงวัยก็เต็มไปด้วยปัญญามีประสบการณ์และบวกกับจิตใจที่ตามโลกทัน ทำให้ Yoldมีบทบาท Yold ต้องตามโลกทัน เพราะฉะนั้นท่านทั้งหลายทั้งปวงทำยังไงให้ Yold ตามโลกทัน

“ผมเห็นโอกาส เห็นอนาคต เห็นความหวังของประเทศ เดิมเรามองว่าคนสูงวัยเป็นปัญหาจะเป็นตุ้มถ่วงสังคม อันนี้เป็นข้อเท็จจริงที่มองด้วยมุมมองแบบนี้ แต่ว่าข้อเท็จจริงแบบเดิมมองด้วยมุมมองบวกกับหลักฐานบวกกับหลักวิชาที่ผมยกตัวอย่าง Yold เป็นพลังเศรษฐกิจ Yold สามารถทำอะไรได้ และ Yold เป็นคนที่นอกจากมีอายุมากแล้วยังเป็นคนที่มีสุขภาพดีด้วย ก็จะเป็นพลังทางเศรษฐกิจ ทางสังคม ของบ้านเมือง” ศ.(พิเศษ) ดร.เอนก กล่าว

ในงานนี้ยังมีกิจกรรมการเสวนา “Platform ความพร้อมการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุของประเทศไทย : เปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง” ที่ได้รับเกียรติจาก ศาสตราจารย์ ดร.วิพรรณ ประจวบเหมาะ จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศาสตราจารย์แพทย์หญิงจิรพร เหล่าธรรมทัศน์ จากวิทยาลัยวิทยาศาสตร์การแพทย์เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สุภาภรณ์ เกียรติสิน จากมหาวิทยาลัยมหิดล ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปรารถนา ใจผ่อง จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ รองศาสตราจารย์ ดร.ประณีต ส่งวัฒนา จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ร่วมเสวนาและตอบข้อซักถาม ในประเด็นการเตรียมความพร้อมการเข้าสู่สังคมสูงอายุของประเทศไทย

ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ(วช.) กล่าวว่า วช. ได้ให้ความสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงาน“เปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง”ร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการขยายผลโครงการเพื่อให้ผู้สูงอายุเกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่สอดคล้องกับยุคดิจิทัลและวิถีชีวิตใหม่ มีทักษะสำหรับสร้างอาชีพและสามารถยกระดับเศรษฐกิจและสังคม โดยการเสริมสร้างและเติมพลังสู่ผู้สูงอายุ ที่ต้องมีการบูรณาการและร่วมมือกันขับเคลื่อนกับทุกภาคส่วน

ทั้งนี้ ได้มีการดำเนินงานในลักษณะความร่วมมือระหว่าง วช. และหน่วยงานความร่วมมือ 20 หน่วยงาน ประกอบด้วย กรมส่งเสริมการเกษตร กรมกิจการผู้สูงอายุ สำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ จ.สงขลา จ.ขอนแก่น การเคหะแห่งชาติ สถาบันคุณวุฒิวิชาชีพ (องค์การมหาชน) สำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) วิทยาลัยสงฆ์นครน่าน มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์

ขณะนี้มีโครงการสำคัญที่จะเกิดกลไกผลักดันตามเป้าประสงค์ วช. จึงได้จัดแถลงข่าวกิจกรรมโครงการและพิธีลงนามความร่วมมือแสดงเจตจำนงในการร่วมขับเคลื่อน “เปลี่ยนเกษียณเป็นพลัง” ขึ้น

ถือเป็นการส่งเสริมและสนับสนุนให้ประชาชนเข้าสู่สังคมแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต เพื่อพัฒนาทักษะการอยู่รอดในโลกยุคใหม่ สามารถต่อสู้กับความยากจน สามารถดูแลผู้สูงอายุ และให้ผู้สูงอายุสามารถดูแลตัวเองได้