ศูนย์วิเคราะห์เศรษฐกิจ ทีทีบี หรือ ttb analytics รายงานว่า ปี 2563 การค้าชายแดนและผ่านแดนของไทยอยู่ในภาวะซบเซา เนื่องจากมีการปิดจุดผ่านแดนในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19 ในปี 2564 แม้ยังมีการแพร่ระบาดอยู่ แต่การส่งออกทางชายแดนไปยังประเทศเพื่อนบ้านและผ่านแดนไปยังประเทศที่ 3 กลับเติบโตสวนกระแสแตะ 1 ล้านล้านบาท ต่อเนื่องเป็นปีที่ 2

สำหรับในปี 2565 ทั้งไทยและประเทศเพื่อนบ้านต่างมีมาตรการผ่อนปรนการข้ามแดนและผ่านแดนระหว่างกัน ทำให้เป็นโอกาสของการค้าชายแดนที่จะสามารถฟื้นตัวได้ แต่จากปัญหาด้านเศรษฐกิจการเงินของประเทศคู่ค้า ได้แก่ สปป.ลาว และเมียนมารวมถึงมาตรการคุมเข้มโควิด-19 ของจีน ก็เป็นโจทย์ท้าทายการส่งออกทางการค้าชายแดนและผ่านแดนว่าจะสามารถเติบโตต่อเนื่องหรือสะดุดในช่วงครึ่งปีหลัง 2565

ในช่วง 5 เดือนแรกปี 2565 การส่งออกทางการค้าชายแดนอยู่ที่ 2.7 แสนล้านบาท เพิ่มขึ้น 17% ซึ่งเป็นการเติบโตทั้ง 4 ประเทศคู่ค้าเพื่อนบ้านนำโดยมาเลเซียยังเป็นประเทศที่มีมูลค่าการค้าผ่านแดนกับไทยสูงสุด 7.5 หมื่นล้านบาท ขณะที่ส่งออกไปสปป.ลาว และเมียนมา ขยายตัวสูงอยู่ที่ 22% และ 34%ตามลำดับ และคาดทั้งปี 2565 ยอดส่งออกจะอยู่ที่ 1.02 ล้านล้านบาท และมาเลเซียยังคงเป็นคู่ค้าอันดับหนึ่ง ในส่วนของส่งออกทางการค้าชายแดน

อย่างไรก็ดี การส่งออกไป สปป.ลาว และเมียนมา ซึ่งเป็นประเทศคู่ค้าที่คิดเป็นสัดส่วนรวมกันอยู่ที่ 31% คาดว่าจะมีแนวโน้มเติบโตต่อเนื่อง แต่ไม่เป็นอัตราเร่ง โดย สปป.ลาว กำลังเผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจด้านการเงินอย่างหนัก ในขณะที่อัตราเงินเฟ้อเดือนมิถุนายนพุ่งสูงถึง 23.6% ส่งผลกระทบไปถึงการค้าชายแดนไทย- สปป.ลาว ทั้งนี้จากการที่ สปป.ลาว จำเป็นต้องพึ่งพาการนำเข้าน้ำมันสำเร็จรูปจากไทย รวมทั้งสินค้าอุปโภคที่จำเป็น ทำให้การส่งออกไปยังชายแดน สปป.ลาวยังคงมีแนวโน้มขยายตัวได้

ในส่วนของการส่งออกไปชายแดนเมียนมาที่เติบโตเฉลี่ยเดือนละ 1.2-1.3 หมื่นล้านบาท ในช่วงครึ่งปีแรก 2565 แม้อยู่ในช่วงเหตุการณ์ความไม่สงบทางการเมือง โดยสินค้าส่งออกไปเมียนมาที่ได้รับผลกระทบ ได้แก่ รถยนต์ รถจักรยานยนต์ ชิ้นส่วนยานยนต์ น้ำมันสำเร็จรูป เป็นต้น แต่การส่งออกสินค้าอุปโภคบริโภคยังคงขยายตัว เป็นแรงหนุนให้การส่งออกทางการค้าชายแดนทั้งปี 2565 มีมูลค่า 6.5 แสนล้านบาท หรือเพิ่มขึ้น 15%

สำหรับการค้าผ่านแดนครึ่งปีแรก 2565 ทิศทางส่งออกชายแดนยังคงขยายตัวได้ ขณะที่การส่งออกผ่านแดนลดลงจากการที่จีนมีนโยบาย ZERO COVID-19 ได้ฉุดยอดส่งออกให้ลดลงมาก โดยสัดส่วนส่งออกไปจีนลดลงเหลือ 14%ขณะที่มาเลเซียกลับมาครองแชมป์ด้วยสัดส่วน 19% แต่ในช่วงครึ่งปีหลัง 2565 คาดว่าทางการจีนจะเริ่มผ่อนคลายมาตรการและเริ่มเปิดเมืองมากขึ้น ทำให้การส่งออกของไทยผ่านแดนไปจีนตอนใต้ทยอยฟื้นกลับมา นอกจากนี้คาดว่าจะได้รับปัจจัยบวกจากการเปิดให้บริการรถไฟความเร็วสูงจากจีนถึง สปป.ลาว เพิ่มยอดการส่งออกผ่านแดนทั้งปี 2565 อยู่ที่ 3.7 แสนล้านบาท ลดลง 20% จากปี 2564 และทำให้ภาพรวมการส่งออกค้าชายแดนและผ่านแดนทั้งปี 2565 มีมูลค่า 1.02 ล้านล้านบาท ใกล้เคียงกับปี 2564