การกำหนดราคาขายปลีกก๊าซปิโตรเลียมเหลว (LPG) ของประเทศไทยนั้นอ้างอิงราคาตลาดโลก LPG Cargo  (Platts) ซึ่งสัมพันธ์กับราคา LPG จากตลาดซาอุดิอาระเบีย หรือ Saudi Aramco Contract Priceที่กำหนดโดยประเทศซาอุดิอาระเบียในฐานะผู้ส่งออก LPGรายใหญ่ที่สุดของโลก และยังมีกลไกตลาดโลกเป็นผู้ขับเคลื่อนทิศทางที่มีผลต่อต้นทุนราคาLPGนำเข้าด้วยดังนั้นเมื่อราคา LPGในตลาดโลกพลิกกลับมาเป็นทิศทางขาขึ้นอย่างรวดเร็วภายในระยะเวลาไม่ถึง 10 เดือนตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2564 ที่ราคา LPG อยู่ในระดับ 620เหรียญสหรัฐฯ ต่อตัน (ประมาณ 19.93บาทต่อกิโลกรัม) จนแตะระดับ950 เหรียญสหรัฐฯ ต่อตัน(ประมาณ 32.55บาทต่อกิโลกรัม) ในเดือนเมษายน 2565 ซึ่งส่งผลกระทบให้ต้นทุนการจัดหาLPG ของประเทศไทยเพิ่มขึ้นกว่า 11.22บาทต่อกิโลกรัมแต่เนื่องจากกลไกราคา LPG ของประเทศไทยมีการอุดหนุนเพื่อควบคุมระดับราคาขายปลีกของ LPG ซึ่งเป็นสินค้าจำเป็นต่อประชาชนไม่ให้สูงจนเกินไป การปรับขึ้นลงของราคาขายปลีก LPG ของไทยจึงถือว่าน้อยมากเมื่อเทียบกับการเปลี่ยนแปลงของราคาในตลาดโลก

ราคา LPG ไทยต่ำสุดอันดับ 2 ในอาเซียน แม้จะเริ่มปรับราคาขึ้นตั้งแต่เดือนเมษายน 2565

กลุ่มประเทศอาเซียนมีราคาขายปลีก LPG แตกต่างกันไปตามนโยบายพลังงานของแต่ละประเทศซึ่งจากข้อมูลเดือนมิถุนายน 2565 พบว่าประเทศฟิลิปปินส์มีราคาขายปลีกLPG สูงที่สุดในอาเซียน หรือประมาณ60 บาทต่อกิโลกรัม ตามมาด้วยประเทศเวียดนาม และประเทศลาวที่ 56.54และ 40.11บาทต่อกิโลกรัมตามลำดับ ขณะที่ประเทศมาเลเซียมีราคาขายปลีก LPG ต่ำที่สุดในอาเซียนที่ 15.44บาทต่อกิโลกรัม รองลงมาคือประเทศไทยที่มีราคาขายอยู่ที่ 21.87 บาทต่อกิโลกรัม ซึ่งเป็นระดับที่เพิ่มขึ้นภายหลังรัฐบาลได้ตัดสินใจปรับราคาจากเคยตรึงไว้ที่ 18.87 บาทต่อกิโลกรัมตั้งแต่เดือนมีนาคม 2563เพื่อให้ระดับราคามีความสอดคล้องกับสถานการณ์ราคาLPG ในตลาดโลก

ทำความเข้าใจในโครงสร้างราคาและบทบาทของกองทุน LPG

ความแตกต่างของราคาขายปลีก LPG ในประเทศอาเซียนนั้น นอกจากความแตกต่างในกลไกการจัดหาLPG แล้วยังมีความแตกต่างตามนโยบายจัดเก็บภาษี กองทุน และการอุดหนุนราคาของแต่ละประเทศอีกด้วย เฉพาะโครงสร้างราคา LPG ของประเทศไทย หากคำนวณจากราคา LPG ณ วันที่ 30มิถุนายน2565ซึ่งมีราคาขายปลีกที่ 21.87 บาทต่อกิโลกรัม โครงสร้างราคาประกอบด้วยราคาณ โรงกลั่นอยู่ที่ 27.48บาทต่อกิโลกรัม ภาษีสรรพสามิต 2.17บาทต่อกิโลกรัม ภาษีเทศบาล 0.22บาทต่อกิโลกรัม กองทุน LPG (อุดหนุน) -12.69 บาทต่อกิโลกรัม ภาษีมูลค่าเพิ่ม 1.20บาทต่อกิโลกรัม ค่าการตลาดผู้ค้าปลีก 3.26บาทต่อลิตร ภาษีมูลค่าเพิ่มค่าการตลาด 0.23บาทต่อลิตร ซึ่งจะเห็นได้ว่าราคาขายปลีก LPG ได้รับการอุดหนุนจากกลไกกองทุน LPG เป็นสัดส่วนที่มากจนทำให้ราคาขายปลีกต่ำกว่าต้นทุนเนื้อ LPG หรือราคา ณ โรงกลั่นเพื่อแบ่งเบาภาระของประชาชน

การเปรียบเทียบความแพงของ LPG กลุ่มประเทศในอาเซียน

อย่างไรก็ดีการเปรียบเทียบความถูกหรือแพงของราคาขายปลีกLPG ของแต่ละประเทศในอาเซียนที่เหมาะสมและเท่าเทียมนั้น คงไม่สามารถเปรียบเทียบผ่านราคาขายปลีกเพียงมิติเดียว เนื่องจากแต่ละประเทศย่อมมีนโยบายในการบริหารพลังงานที่แตกต่างกัน ดังนั้นการเปรียบเทียบที่เหมาะสมและเท่าเทียมควรต้องสะท้อนให้เห็นถึงราคาที่มีความสัมพันธ์กับรายได้หรือกำลังซื้อของประชาชนควบคู่กันไปด้วย และเมื่อสะท้อนอันดับความถูกหรือแพงของราคา LPG ของแต่ละประเทศโดยการเปรียบเทียบสัดส่วนรายได้ต่อหัวประชากรต่อราคาLPG พบว่าประเทศเมียนมาร์มีราคา LPG ที่แพงที่สุดแม้ว่าราคาขายปลีก LPGที่ 37.60 บาทต่อกิโลกรัมจะสูงเป็นอันดับ 4 แต่ประชากรเมียนมาร์มีรายได้เพียง111 บาทต่อหัวต่อวัน จึงมีกำลังซื้อLPG ได้เพียง 3 กิโลกรัมต่อวันเท่านั้นและประเทศมาเลเซียที่มีราคาขายปลีก LPG ที่ถูกที่สุดของอาเซียนโดยมีราคาขายปลีกอยู่ที่ 15.44 บาทต่อกิโลกรัม ขณะที่ประชากรมีรายได้ 1,067 บาทต่อหัวต่อวัน สามารถซื้อ LPG ได้ 69.1 กิโลกรัม หรือคิดเป็น 4.6 ถัง (ขนาดถัง 15กิโลกรัม) ส่วนประเทศไทยเป็นประเทศที่มีราคาขายปลีก LPG ถูกที่สุดเป็นลำดับที่ 2 ของอาเซียนรองจากประเทศมาเลเซีย โดยมีราคาขายปลีกอยู่ที่ 21.87 บาทต่อกิโลกรัม ขณะที่ประชากรมีรายได้ 679 บาทต่อหัวต่อวัน สามารถซื้อ LPG ได้ 31 กิโลกรัม หรือประมาณ2 ถัง (ขนาดถัง 15กิโลกรัม) ซึ่งแสดงให้เห็นว่าราคาขายปลีก LPG ของประเทศไทยถือว่าถูกมากเมื่อเทียบกับประเทศในอาเซียน ทั้งในแง่ของราคาขายปลีกโดยตรงและเมื่อเทียบกับรายได้ของประชากรไทย

ทั้งนี้ แม้ว่าในปัจจุบันสถานการณ์ราคาขายปลีก LPG ของประเทศไทยจะอยู่ในระดับที่ดีกว่าหลายประเทศในอาเซียน เนื่องจากภาครัฐได้เข้ามามีบทบาทในการลดภาระค่าใช้จ่ายและบรรเทาผลกระทบจากความผันผวนของราคาตามกลไกตลาดโลกในระดับที่มากพอสมควร ในขณะที่สถานการณ์ความไม่แน่นอนทางด้านพลังงานยังคงเป็นปัจจัยที่อยู่เหนือการควบคุมของหลายประเทศ แต่สิ่งหนึ่งที่ภาคประชาชนทุกคนสามารถมีส่วนร่วมและลงมือทำได้ทันทีก็คือ การตระหนักในคุณค่าและการร่วมมือกันใช้พลังงานให้เกิดประโยชน์สูงสุดนั่นเอง

ท่านที่สนใจติดตามข้อมูลเกี่ยวกับสถานการณ์ LPG ไม่ว่าจะเป็นการเปรียบเทียบความแพงของLPG กลุ่มประเทศในอาเซียน โครงสร้างราคา LPG สามารถดูข้อมูลแบบเรียลไทม์ ได้ที่https://tabsoft.co/3TGsC1f