ฟาโรห์ อาเมนโฮเทป ที่ 4 หรือ อัคเคนนาเตน ครองราชอยู่นานประมาณ 17 ปี ระหว่าง 1353 ถึง 1336 ปีก่อนคริสตกาล เป็นฟาโรห์ในราชวงศ์ที่ 18

ทรงเป็นฟาโรห์ ที่มีสีสันมากที่สุดพระองค์หนึ่ง แม้ว่า ประวัติศาสตร์ในยุคสมัยของพระองค์จะยังค่อนข้างจะคลุมเครือ 

พระองค์ได้ครองราชย์ร่วมกับบิดาอยู่นาน 8 ปีก่อนที่จะขึ้นครองราชย์เดี่ยวหลังจากบิดาของพระองค์สิ้นระชนม์ ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงทรงได้เรียนรู้การบริหารจัดการบ้านเมือง และ จัดการกับผู้คนพอสมควร

(รูปสลักของฟาโรห์ อัคเคนนาเตน บางคนบอกว่า รูปต่างคล้ายผู้หญิง เพราะอะไร)

หลังจากขึ้นครองราชย์ได้ไม่นาน  พระองค์ก็โปรดให้ตกแต่งประดับประดาประตูทางเข้าของวิหารของเทพอามุน-รา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของวิหารคาร์นัค ด้วยรูปเคารพของเทพ รา-ฮอรัคตี้(RA-HORAKHTY) 

จากนั้น พระองค์ก็ออกพระราชบัญญัติให้สร้างวิหารขึ้นอีกหลังหนึ่งข้างๆวิหารคาร์นัค  เพื่อถวายแด่เทพ อะเตน(ATEN)  ซึ่งสะท้อนแนวความคิดใหม่ของพระองค์เกี่ยวกับระบบศาสนาของอียิปต์โบราณ

(ฟาโรห์อัคเคนนาเตน มีความสำคัญในประวัติศาสตร์อียิปต์มาก จนพิพิธภัณฑ์ ไคโร จัดสัดส่วนพิเศษให้)

หลังจากนั้น พระองค์ก็เปลี่ยนชื่อของตัวเองเสียใหม่  จาก อาเมนโฮเทป(AMENHOTEP)  กลายมาเป็น อัคเคนนาเตน(AKHENATEN)  และ ย้ายเมืองหลวงจากเมืองธีบส์(THEBES) ไปยังเมืองหลวงใหม่ที่เรียกว่า  อามาร์น่า (AMARNA) อยู่ห่างจากเมืองธีบส์ ขึ้นไปทางเหนือประมาณ 400 กิโลเมตร

ทำไม พระองค์จึงต้องสร้างวิหารใหม่ถวายแด่เทพ อะเตน ซึ่งเป็นเทพเจ้าองค์ใหม่    ทำไม จึงต้องเปลี่ยนชื่อของตัวเอง และ ทำไมจึงต้องย้ายเมืองหลวงไปอยู่ห่างไกลขนาดนั้น

ข้อแรก แนวคิดของ อัคเคนนาเตน ในเรื่องศาสนาก็คือ  การเปลี่ยนขั้วจากการนับถือเทพเจ้าจำนวนมากๆ  ประกอบด้วย เทพอะตอม หรือ รา และ ครอบครัวของเทพเจ้ารา รวมไปถึงเทพเจ้ารายย่อยจากท้องถิ่นต่างๆ  อย่างที่ผมได้พูดไปในสัปดาห์ที่แล้ว   มานับถือเทพเจ้าเพียงองค์เดียว คือ เทพ อะเตน

(ฟาโรห์อัคเคนนาเตน คนซ้าย กับมเหสี เนอร์เฟอร์ตีติ ซึ่งกำลังอุ้มลูก มีฉากหลังเป็นเทพเจ้า อะเตน มีลักษณะเหมือนดวงอาทิตย์ส่องแสงลงมา)

อันที่จริง  เทพอะเตนก็ไม่ต่างจากเทพรานัก เพียงแต่แนวคิดของ อัคเคนนาเตน เน้นการนับถือเทพอะเตนเพียงองค์เดียว และ นับถือแสงของเทพอะเตน ที่เป็นเหมือนแสงอาทิตย์เท่านั้น  

ไม่ได้นับถือตัวเทพเจ้า อะเตน เป็นหลัก เหมือนศาสนาอียิปต์โบราณก่อนหน้านั้น  

ฟังแล้วอาจจะงงๆอยู่บ้าง  แต่หากอธิบายความอีกหน่อยก็คือ เทพอะเตน ก็เหมือนกับเทพที่ไม่มีรูปร่างหรือร่างกาย  แต่เป็นเหมือนลำแสงของพระอาทิตย์มากกว่า   

อัคเคนนาเตน กวาดเอาเทพเจ้าทั้งหลายในศาสนาอียิปต์โบราณทิ้งไป แล้วสถาปนาศาสนาใหม่ที่นับถือพระเจ้าองค์เดียวขึ้นมาแทน

ซึ่งเชื่อว่า เป็นต้นกำเนิดของแนวความคิดของของศาสนายิว ศาสนาคริสต์ และ ศาสนาอิสลาม ที่เรียกกันว่า MONOTHEISM  ในเวลาต่อมา

จากนั้น  อาเมนโฮเทป ก็เปลี่ยนชื่อมาเป็น อัคเคนนาเตน  เพราะชื่อ  อาเมนโฮเทป  มีความหมายตามภาษาเฮียโรกลิฟโบราณว่า เป็นที่พึงพอใจของเทพอามุน(AMUN IS SATISFIED)  ซึ่งมีชื่อของเทพอามุน รา อยู่ในชื่อของฟาโรห์ด้วย

(พระนามของ ฟาโรห์ ที่เขียนด้วยภาษาเฮียโรกลิฟ  ช่องซ้ายมือคือพระนาม อาเมนโฮเทป  ส่วนช่องขวาก็คือ พระนามใหม่ อัคเคนนาเตน)

ในขณะที่ชื่อ อัคเคนนาเตน  มีความหมายในภาษาเฮียโรกลิฟว่า การดำรงอยู่เพื่อเทพอะเตน (EFFECTIVE FOR ATEN) ซึ่งเชื่อมโยงกับเทพเจ้าองค์ใหม่ที่ อัคเคนนาเตน ได้สถาปนาขึ้นมา  

การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่อันแรกก็คือ เปลี่ยนแปลงเทพเจ้าในศาสนา ซึ่งแน่นอนว่าย่อมกระทบกระเทือนต่อความรู้สึกของประชาชน และที่สำคัญก็คือ สร้างผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อ นักบวชที่ทำงานในวิหารของเทพเจ้าต่างๆ

สันนิษฐานว่า  หลังจากที่อาเมนโฮเทป ได้ปฎิวัติเปลี่ยนแปลงบ้านเมืองครั้งใหญ่  ก็ได้สร้างความขุ่นเคืองใจต่อบรรดาผู้ที่ไม่เห็นด้วยจำนวนมาก   แต่ที่สำคัญที่สุดก็คือ  บรรดานักบวช ประจำวิหารของบรรดาเทพเจ้าที่ถูกยกเลิกไป

เพราะหมายถึง รายได้จำนวนมหาศาลที่บรรดานักบวชเหล่านี้เคยได้รับมาเป็นประจำ ต้องหายวับไปในพริบตา

บรรดานักบวชเหล่านี้  จึงเกิดความเคียดแค้นต่อ ฟาโรห์ อัคเคนนาเตน 

อัคเคนนาเตน คงจะรู้สึกได้ถึงความไม่ปลอดภัย จึงในปีที่ 5 ของการขึ้นครองราชย์  ฟาโรห์อัคเคนนาเตน จึงได้สั่งให้สร้างเมืองหลวงใหม่ที่อุทิศถวายแด่เทพอะเตน ที่อยู่ห่างขึ้นไปทางเหนือของเมืองธีบส์ประมาร 400 กิโลเมตร  เพราะใช้เป็นฐานที่มั่นในการป้องกันตัวเองจากบรรดานักบวชต่างๆ

เมืองนี้เรียกชื่อว่า  เมืองอาร์มานา (AMARNA)

ท่านที่สนใจจะเดินทางเจาะลึกอียิปต์ 10 วัน 7 คืน กับผม  พักในเรือสำราญ ระดับ 5 ดาวดีลักซ์ล่องแม่น้ำไนล์ 3 คืน และ พักโรงแรมบนเกาะกลางแม่น้ำไนล์ในไคโร 4 คืน  อาหารอย่างดี  บรรยายชมอย่างเจาะลึก  ออกเดินทางทุกเดือน  เชิญติดต่อสอบถามได้ ที่  02 651 6900 หรือ  088 578 6666 หรือ LINE ID 14092498

ออกเดินทางแน่นอน

ท่านที่ต้องการอ่านบทความ “ซอกซอนตะลอนไป” ย้อนหลัง 5 ปี  สามารถอ่านได้ที่ บล็อก “ซอกซอนตะลอยไป”  ที่ www.whiteelephanttravel.co.th 

เกมส์ อ๊อฟ โทรน ของ ฟาโรห์ ยังไม่จบครับ สัปดาห์หน้าจะมาว่ากันต่อครับ