ช่วงปลายเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา มีข่าวคนกินยาดองแถวคลองสามวา ตายไป 6 คน ผู้ป่วยเกือบ 40 คน ในจำนวนนี้มีอาการโคม่า 7 คน ฟื้นกลับมาแล้วก็ไม่รู้ว่าจะเหมือนเดิมหรือเปล่า

ข่าวการกินยาดองตายน่าจะดังกว่านี้แต่ก็ถูกกลบไปโดยข่าวการเมือง ซึ่งไม่ได้มีสารประโยชน์อันใดต่อชีวิตคนไทย และสื่อส่วนใหญ่ก็ให้เวลาอยู่สัก 2 วัน น้อยกว่าข่าวดาราเลิกกัน

เรื่องราวคร่าวๆ ก็คือ มีคนทำเหล้าเถื่อน ส่งให้กับคนผสมยาดองขายกระจายตามซุ้มยาดองต่างๆ หลายแห่ง เหล้าเถื่อนนี้ไม่ได้ใช้เอทานอล หรือ เอทิลแอลกอฮอล์ ที่เกิดจากการนำเอาพืชมาหมักเพื่อเปลี่ยนแป้งเป็นน้ำตาล จากนั้นจึงเปลี่ยนจากน้ำตาลเป็นแอลกอฮอล์ ใช้ในการผลิตเหล้าถูกกฎหมายขายทั่วไป

แต่ไปใช้เมทานอล หรือ เมทานอล เมทิลแอลกอฮอล์ ของเหลวใส ระเหยง่าย เป็นพิษ ซึ่งใช้เป็นเชื้อเพลิง ใช้ในงานช่าง และอุตสาหกรรม รวมถึงผสมน้ำมันเบนซิน ทั้งๆ ที่รู้กันว่าเมทิลแอลกอฮอล์มีอันตราย แต่พวกทำเหล้าเถื่อนก็มักเอาผสมลงไปเพราะมีราคาถูก ลดต้นทุน

กรณีที่เป็นข่าวนี้หนักกว่านั้น ห้องแล็บของกรมสรรพสามิตยังตรวจเจอสารอีกชนิดในยาดองและเหล้าเถื่อนที่เอามาผสมคือไอโซโพรพิลแอลกอฮอล์ เป็นสารที่ใช้ทำความสะอาดพื้นผิว-ท่อ ใช้ฆ่าเชื้อในทางการแพทย์และเป็นตัวทำละลายในงานอุตสาหกรรมอื่นๆอีกมากมาย ไม่ตายก็ถือว่าหัวแข็งมาก

ย้อนหลังไปในเมืองไทยก่อนหน้านี้ ยาดองก็เหมือนส่วนหนึ่งในวิถีชีวิตคนไทย จะเรียกว่าเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมก็ยังได้ ร้านยาดองหรือซุ้มยาดองเจ้าเก่าที่ทำมานาน จะใช้เหล้าขาวที่มีขายทั่วไปผสมกับตัวยาต่างๆ แล้วแต่สูตรใครสูตรมัน แต่ก็มีบ้างพวกเห็นแก่ได้ที่เอาเมทิลแอลกอฮอล์มาผสมมีคนตายเพราะกินเหล้าเถื่อนนับไม่ถ้วน เพียงแต่ไม่เป็นข่าว

ตอนนี้แตกต่างออกไป เพราะซุ้มยาดองกลายเป็นการค้าที่เรียกเท่ๆ ตามยุคสมัยก็ต้องว่า มีแฟรนไชส์ กระจายไปทั่วทุกมุมเมือง รวมถึงร้านคาราโอเกะแบบตลาดล่าง (ทั้งที่เป็นห้องแถวเล็กๆ คูหาเดียว หรือที่เป็นเพิง) โดยมีการส่งจากผู้ผลิตรายใหญ่ๆ ซึ่งไม่รู้ว่าใช้สารอะไรผสมเข้าไปบ้าง จนในที่สุดก็เกิดเหตุเศร้าสลด

นอกจากมีคนตายแล้ว คนที่ป่วยอยู่เมื่อหายแล้วก็ไม่แน่ว่าจะสมประกอบเหมือนเดิมหรือเปล่า ตับไตไส้พุงและสมองอาจจะถูกทำลายจนเสื่อมสภาพ

การเปิดซุ้มยาดองเกลื่อนกลาดไปหมดนี้ รับรองได้ว่าร้อยละร้อยผิดกฎหมาย อย่างแรกเลยคือไม่มีใบอนุญาตขายสุราแน่นอน ส่วนไม่มีใบประกอบการค้า หรือไม่เสียภาษี นั่นเป็นเรื่องปกติ

ถ้าเป็นสมัยก่อนลุงๆ ป้าๆ ทำยาดองขายเป็นโต๊ะเล็กๆ สำนักงานเขต, สาธารณสุขหรือสรรพสามิต ก็คงไม่อยากไปยุ่ง เพราะจะหาได้วันละสักกี่ตังค์กันเชียว แต่ตอนนี้มันกลายเป็นธุรกิจที่มีการกระจายตัวเกลื่อนกลาด มีสายส่งจากแหล่งผลิต นอกจากคนขายแล้ว ต้องมีคนจากบางหน่วยงานที่คุณก็รู้ว่าเป็นใคร-ได้ผลประโยชน์

ข่าวคนตายจากการไปดื่มกินที่ร้านยาดองนี้ ทำให้ผมนึกถึงข่าวเมื่อสัก 20 กว่าปีก่อนในอินเดีย ที่มีคนตายเพราะกินเหล้าเถื่อนผสมด้วยเมทิลเกือบร้อยราย และเชื่อว่าทุกวันนี้ก็น่าจะยังมีอยู่ ซึ่งเป็นคนเบี้ยน้อยหอยน้อย อยากสันทนาการตนเอง แต่มีกำลังซื้อได้แค่เหล้าราคาถูก

และทำให้รู้สึกว่า ถึงพ.ศ.นี้แล้ว เมืองไทยยังปล่อยให้คุณภาพชีวิตของคนรายได้น้อยเหมือนอยู่ในบ้านป่าเมืองเถื่อน ชีวิตตกอยู่ในกำมือของพวกเห็นแก่ได้

ถ้ากระทรวงที่เกี่ยวข้องทั้งหลาย คอยโฆษณาประชาสัมพันธ์ให้ความรู้อยู่สม่ำเสมอว่า อะไรกินได้ อะไรกินไม่ได้ อะไรควรทำ อะไรไม่ควรทำ (ไม่เฉพาะเรื่องยางดอง) และเจ้าหน้าที่ที่มีอำนาจในการบังคับใช้กฎหมาย ปฏิบัติอย่างเคร่งครัดไปพร้อมๆ กัน เรื่องแบบนี้ก็จะลดลง ความสูญเสียแบบโง่ๆ ก็จะลดลงด้วย

ใครก็ตามที่มีส่วนทำให้คนอื่นต้องตายหรือพิการ ควรจะได้รับโทษทัณฑ์อย่างหนัก เพื่อไม่ให้มีการเอาเยี่ยงอย่างกัน ซึ่ง “ใคร” ที่ผมว่านี้ หมายถึงคนที่ผลิตเหล้าเถื่อนและยาดองด้วยสารอันตราย และคนที่ปล่อยปละละเลยให้เปิดกันอย่างเสรี

ทิวา สาระจูฑะ