ตอนที่เขียนต้นฉบับนี้เพิ่งทราบว่าศาลรัฐธรรมนูญมีมติเอกฉันท์ตีตกคำร้อง “รมว.ยุติธรรม -ราชทัณฑ์ เอื้อประโยชน์ทักษิณนอนป่วยชั้น 14 เหตุไม่มีข้อเท็จจริง -หลักฐานยังห่างไกล พร้อมเป็นเพียงกล่าวอ้าง”

แน่นอนว่าย่อมมีคนที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย ส่วนจะเป็นใครหรือฝ่ายใดนั้นคงทราบกันดีอยู่แล้ว แต่ผมเชื่อว่าศาลได้พิจารณาตามข้อมูล
หลักฐานที่มี และก็คิดถึงข้อความของมาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ ที่กล่าวไว้

“กฎหมายที่เป็นธรรม คือมาตรฐานที่มนุษย์กำหนดขึ้น ซึ่งสอดคล้องกับกฎศีลธรรม หรือกฎแห่งพระผู้เป็นเจ้า ส่วนกฎหมายที่ไม่เป็นธรรม
ก็คือมาตรฐานที่ขัดแย้งกับศีลธรรม...”

ตรงกับที่นักบุญโธมัส อไควนัส กล่าวไว้ว่า “กฎหมายที่ไม่เป็นธรรมคือกฎของมนุษย์ ซึ่งไม่มีรากฐานอยู่บนกฎอันเป็นนิรันดร์และกฎธรรมชาติ กฎหมายใดๆ ที่ช่วยกระดับความเป็นมนุษย์ย่อมถือว่าเป็นธรรม ทว่ากฎหมายใดที่ทำให้ความเป็นมนุษย์เสื่อมทรามลงถือว่าไม่เป็นธรรม”

ทั้ง 2 ข้อความผมคัดจากหนังสือ “อารยะขัดขืน” โดย ชัยวัฒน์ สถาอานันท์

วาทะของปราชญ์ทั้ง 2 นี้หลายฝ่ายยกเอาไปสนับสนุนความคิดเห็นของฝ่ายตนกันเยอะ ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับมุมมองและการตีความของแต่ละฝ่าย ที่แน่ๆ คือขึ้นอยู่กับผลประโยชน์ของตนและฝ่ายตน

เมื่อกฎหมายต้องเกี่ยวกับศีลธรรมก็มีคนตีความ “ศีลธรรม” กันอีก ว่าคืออะไร เป็นอย่างไร

หลายคนบอกว่าศีลธรรมเป็นสิ่งสัมพัทธ์ กฎหมายจึงควรเป็นเรื่องของกฎหมาย ศีลธรรมก็ควรเป็นเรื่องของศีลธรรม ไม่ควรเอาเรื่องทางโลกปนกับโลกทางธรรม!

เป็นปัญหาที่ไม่รู้จบสำหรับคนที่ไม่ศึกษาเรื่องศีลธรรม โดยเฉพาะศีลธรรมในพระพุทธศาสนา

ปัญหาทั้ง “กฎหมาย ศีลธรรม และความเป็นมนุษย์” จึงเป็นปัญหาเรื้อรังมาจนวันนี้

หมายความว่า “กฎหมายยังไม่สมบูรณ์” ไม่ว่าจะเกี่ยวกับศีลธรรมหรือไม่ จะยกระดับความเป็นมนุษย์หรือทำให้มนุษย์เสื่อมทรามลงหรือไม่

เมื่อ “กฎหมายยังไม่สมบูรณ์” แล้วจะทำอย่างไรที่ศาลหรือรัฐจะผดุงความเป็นธรรมไว้ได้ ในฐานะที่ประเทศหรือรัฐใช้กฎหมายปกครอง อย่างที่เรียกกันว่า “นิติรัฐ - นิติธรรม”

คำตอบก็คือ “มโนสำนึกของรัฐที่ต้องอยู่เหนือตัวบทกฎหมายที่ยังไม่สมบูรณ์”

ดูตัวอย่างกฎหมาย “กรณีรัฐบาลเยียวยาเงินให้ชาวเสื้อแดงที่บาดเจ็บล้มตายในการต่อต้านรัฐบาลเมื่อปี 2553 ที่ได้เงินเยียวยา 7.5 ล้านบาทส่วนครูที่ตายในภาคใต้... อย่างครูจูหลินที่ถูกชาวบ้านทุบตีจนตายได้ 4 แสนบาท”

พวกเสื้อแดงนั้นต่อสู้เพื่ออำนาจของนักการเมือง เพื่ออุดมการณ์ของตนที่ถูกยัดใส่หัว แต่ครูจูหลิงเป็นข้าราชการ ทำงานเพื่อประเทศชาติ

อย่างนี้เป็นกฎหมายที่สมบูรณ์หรือไม่?

ถ้าไม่สมบูรณ์ก็เป็นกฎหมายที่ไม่เป็นธรรม

ผมเห็นด้วยกับมาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ ที่กล่าวว่า “กฎหมายจะต้องสอดคล้องกับศีลธรรมหรือกฎแห่งพระผู้เป็นเจ้า” และนักบุญโธมัส อไควนัสที่กล่าว “กฎหมายต้องมีรากฐานอยู่บนกฎอันเป็นนิรันดร์และกฎธรรมชาติ”

คำถามคือ “ศีลธรรมหรือกฎแห่งพระผู้เป็นเจ้า” คืออะไร?

และ “กฎอันเป็นนิรันดร์และกฎธรรมชาติ” คืออะไร?

“ศีลธรรม - กฎแห่งพระผู้เป็นเจ้า - กฎอันเป็นนิรันดร์ - กฎธรรมชาติ” เป็นสิ่งเดียวกันตามความเห็นของทั้ง 2 ท่าน

พระพุทธศาสนาก็มีคำอธิบายเรื่องกฎธรรมชาติไว้มากมายในพระไตรปิฎก แต่เพื่อให้สั้นเข้า ผมก็ขอยกเอาคำกล่าวของท่านพุทธทาสภิกขุปราชญ์ชาวพุทธ มาตอบคำถามข้างบน ว่า “พระเจ้าก็คือกฎของธรรมชาติ”

พระเจ้าจึงไม่มีตัวตนในพระพุทธศาสนา แต่ตามความเห็นของทั้ง 2 ท่านนั้นมี

แต่ไม่ว่าจะมีพระเจ้าหรือไม่มีพระเจ้า ปราชญ์ทั้ง 3 ท่านต่างก็มุ่งหมายจะให้กฎหมายมีความเป็นธรรมอย่างสมบูรณ์

ป้องกันมนุษย์กระทำผิด กระทำชั่ว กระทั่งยกระดับความเป็นมนุษย์สู่ความสมบูรณ์ (จิตใจสูงส่งดีงาม)

แต่กฎหมายจำนวนมากก็สอดคล้องกับศีลธรรม ไม่ว่าจะเจตนาหรือไม่ก็ตาม โดยเฉพาะในพระพุทธศาสนา และศีลก็มีตั้งแต่ศีล 5 ศีล 8 ศีล 227 จึงไม่เพียงมีกฎหมายเพื่อป้องกันการเบียดเบียนกันของเหล่ามนุษย์เท่านั้น แต่ยังมีศีลที่มุ่งหมายจะยกระดับความเป็นมนุษย์สู่ความสัมบูรณ์(นิพพาน) อีกด้วย

ทั้งหมดที่กล่าวมาบอกว่า “กฎหมาย ศีลธรรมและความเป็นมนุษย์” จะต้องเป็นอย่างเดียวกัน

มันเป็นหลักการ หรือทฤษฎี หรือวิสัยทัศน์ หรือยุทธศาสตร์ หรือเป้าหมาย หรืออุดมคติ ที่จะสร้างประเทศให้เป็น “นิติรัฐ - นิติธรรม” ของจริง

แต่มันจะเป็นจริงไม่ได้เลยถ้ายังมีนักการเมืองชั่ว ละโมบ หน้าด้าน เห็นแก่ประโยชน์ตัว และประชาชนที่โลภและโง่เขลา

กฎหมายที่สร้างโดยนักการเมือง(ฝ่ายนิติบัญญัติ) ก็จะรับใช้อำนาจและผลประโยชน์ของนักการเมือง จึงไม่ต้องหวังว่าพวกเขาจะมี “มโนสำนึกเหนือตัวบทกฎหมายที่ยังไม่เป็นธรรม”

วิมล ไทรนิ่มนวล