องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือ UNESCO ได้ขึ้นทะเบียนเอกสารจำนวน 74 รายการเป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก (Memory of the World) เมื่อวันที่ 17 เมษายนที่ผ่านมา ซึ่งมีเอกสารจากประเทศไทยถึง 2 รายการ ได้แก่ ภาพยนตร์ พระเจ้าช้างเผือก และเอกสารที่เกี่ยวข้อง (The King of the White Elephant and the Archival Documents) และ ต้นฉบับนันโทปนันทสูตรคำหลวง (The Manuscript of Nanthopananthasut Kamlaung)

สำหรับภาพยนตร์ พระเจ้าช้างเผือก เป็นภาพยนตร์สารคดีที่ผลิตในปี 2483 ซึ่งดัดแปลงจากนวนิยายภาษาอังกฤษในชื่อ The King of the White Elephant เป็นภาพยนตร์ขาวดำขนาด 35 มม. ด้วยฝีมือการกำกับของ สันธ์ วสุธาร ที่อำนวยการสร้างและเขียนเนื้อเรื่องโดย ปรีดี พนมยงค์ ที่เล่าเรื่องราวของพระเจ้าจักรา กษัตริย์อโยธยาผู้เป็นธรรมราชา และโปรดการขับช้าง เมื่อพระเจ้าหงสาส่งกองทัพบุกประเทศบังคับขอช้างเผือกของพระองค์ พระเจ้าจักราได้ยกกองทัพไปสู้รบด้วยพระองค์เองจนชนะศึก และทรงสร้างสันติภาพด้วยการปล่อยชาวหงสาเป็นอิสระ

โดย เป็นภาพยนตร์ไทยเรื่องแรกที่ใช้ภาษาอังกฤษ สะท้อนถึงความตั้งใจของผู้สร้างในการเผยแพร่ภาพยนตร์เรื่องนี้ในระดับนานาชาติ อีกทั้งสร้างขึ้นขณะที่สงครามโลกครั้งที่ 2 กำลังจะปะทุขึ้น จึงถือเป็นอนุสรณ์ถึงสันติภาพและการทูตที่ส่งเสริมคติแห่งความสามัคคีกลมเกลียว ในแง่มุมของการเก็บรักษาเอกสารสำคัญ พระเจ้าช้างเผือกเป็นภาพยนตร์ไทยเรื่องเดียวจากยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ยังคงหลงเหลืออยู่และสามารถให้ข้อมูลเชิงลึกอันล้ำค่าเกี่ยวกับการบันเทิงในยุคนั้น พร้อมผสมผสานการแสดงแบบไทยเดิมเข้ากับภาษาภาพยนตร์ตะวันตกได้อย่างเชี่ยวชาญ

UNESCO กล่าวว่า “ภาพยนตร์เรื่องนี้เป็นข้อพิสูจน์ถึงสันติภาพและการทูต โดยเป็นภาพยนตร์ไทยเพียงเรื่องเดียวที่รอดชีวิตจากยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งให้ข้อมูลเชิงลึกอันล้ำค่าเกี่ยวกับความบันเทิงในยุคนั้น อีกทั้งยังผสมผสานการแสดงแบบดั้งเดิมของไทยเข้ากับภาษาภาพยนตร์ตะวันตกได้อย่างชำนาญ”

ขอบคุณข้อมูล UNESCO