ข่าวการแพร่ระบาดโคโรนาไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่เกิดการกลายพันธุ์ โดยได้ชื่อว่า Omicron ข่าวนี้เริ่มมาตั้งแต่ปลายเดือนพฤศจิกายนปีนี้ ส่งผลให้คนจำนวนไม่น้อยตื่นตระหนก เพราะกลัวมันทำอันตรายร้ายแรงกับมนุษย์มากกว่าสายพันธุ์เดิมๆ เช่น อัลฟา เบตา แกมมา เดลตา  

เมื่อว่าถึงเรื่องการกลายพันธุ์ของไวรัส ในเบื้องต้นเรายังไม่สามารถระบุได้ทันทีว่า สายพันธุ์ใหม่จะมีความรุนแรงมากกว่าเดิมหรือไม่และอย่างไร จะทำให้คนเสียชีวิตมากขึ้นหรือไม่ แม้บางสายพันธุ์อาจแพร่ระบาดได้เร็วมาก เพราะการตอบคำถามเหล่านี้ได้ชัดเจนต้องรอผลการทดลองที่แม่นยำจากห้องปฏิบัติการ และต้องประมวลข้อมูลทั้งหมดจากสถานการณ์จริงในระยะเวลาที่เหมาะสม ถึงจะสรุปได้ชัดเจน เพราะฉะนั้นจึงไม่มีประโยชน์กับการตีตนไปก่อนไข้ แต่ก็ไม่ได้บอกว่าให้ลดการ์ดลงมา 

ในขณะที่เราทุกคนยังไม่มีข้อมูลมากพอที่จะสรุปชัดๆ ถึงภัยอันตรายของโอไมครอน แม้เบื้องต้นสันนิษฐานว่ามันสามารถแบ่งตัวและแพร่ระบาดได้ง่ายและเร็วกว่าสายพันธุ์ Delta แต่ก็ดูเสมือนว่าผู้ป่วยไม่มีอาการรุนแรง หรือบางคนไม่มีอาการ และยังไม่มีผู้ป่วยเสียชีวิตจากสายพันธุ์ Omicron  ดังนั้น จึงอาจทำให้คาดคะเนได้ว่า Omicron ไม่น่าจะรุนแรงมากแต่อย่างไรก็ตาม เราต้องไม่ประมาท และต้องรอข้อมูลเพิ่มเติมต่อไป  

หลายคนคงกังวลว่าวัคซีนที่เรามีอยู่นั้น มีประสิทธิภาพเพียงพอกับการป้องกันไวรัสโควิด-19 สายพันธุ์ Omicron ได้หรือไม่ ก็ต้องบอกว่า ในวันนี้ยังไม่มีข้อมูลแน่ชัด ทั้งนี้ผู้ผลิตวัคซีนแต่ละรายต่างก็เร่งศึกษาข้อมูลส่วนนี้ โดยเกือบทุกรายยืนยันว่าหากประสิทธิภาพลดลงมาก หรือไม่สามารถต่อสู้กับ Omicron ได้แล้ว ผู้ผลิตก็เตรียมพัฒนาวัคซีนสูตรใหม่ให้มีประสิทธิภาพเพียงพอที่จะป้องกัน Omicron ได้ คาดว่าวัคซีนชนิด mRNA น่าจะใช้เวลาในการพัฒนาไม่นานนัก 

แต่อย่างไรก็ตาม ก็ไม่แปลกใจเลย ถ้าความสามารถของวัคซีนที่มีอยู่ในปัจจุบันจะลดลงเมื่อเทียบกับการป้องกันสายพันธุ์ดั้งเดิม ถามว่าเราจะต้องรอวัคซีนสูตรใหม่หรือไม่ ตอบได้ทันทีว่าไม่ เพราะถ้าเราสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายได้สูงพอ ก็มั่นใจว่าเราจะปลอดภัย และลดโอกาสเสียชีวิตเพราะโรคนี้ได้ 

เมื่อพูดถึงยารักษาผู้ติดเชื้อโควิด-19 ในปัจจุบันสามารถแบ่งได้สองกลุ่มหลัก เช่น การใช้ยาต้านไวรัสเช่น Favipiravir Remdesivir Monopiravir และPaxlovid และยาชนิดแอนติบอดี้ เช่น Sotrovimab และ Casirivimab/Imdevimab สำหรับยาในกลุ่มแรกหรือยาต้านไวรัส ถ้าการกลายพันธุ์ไม่เกี่ยวข้องกับเป้าหมายของยา ยาก็ยังมีประสิทธิภาพเหมือนเดิม ซึ่งข้อมูลในปัจจุบันยังไม่มีรายงานเกี่ยวกับการกลายพันธุ์ที่ส่งผลต่อประสิทธิภาพของยากลุ่มต้านไวรัส แต่ในส่วนของยาชนิดแอนติบอดี้ อาจมีโอกาสที่ประสิทธิภาพของยาด้อยลง แต่ก็ต้องรอข้อมูลเพิ่มเติมจากผู้ผลิตและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องก่อนจะสรุปได้ 

มีคำถามว่า เราจะป้องกันตัวจากสายพันธุ์ Omicron อย่างไร ตอบว่า อันดับแรกต้องเร่งฉีดวัคซีนให้ครบทุกคน ใครที่ยังไม่ได้รับวัคซีน ก็ต้องรีบหาวัคซีนโดยเร็วและต้องฉีดให้ครบโดยไม่รีรอ เพราะหลังจากได้เข็มบูสเตอร์แล้ว จะทำให้ระดับภูมิคุ้มกันเพิ่มขึ้นสูง ทำให้ปลอดภัยมากขึ้น แต่ย้ำว่าแม้ทุกคนจะได้วัคซีนไปแล้ว ก็ต้องเข้าใจว่าคุณอาจมีโอกาสติดเชื้อสายพันธุ์ใหม่ได้ แต่อาจจะไม่มีอาการ อาการไม่รุนแรง หรือเจ็บป่วยแต่ไม่หนักหนา และไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต  

กลุ่มที่น่าเป็นห่วงสำหรับสายพันธุ์ Omicron คือคนไม่ได้รับวัคซีน รวมถึงเด็กที่อายุไม่ถึงเกณฑ์ฉีด และผู้มีปัญหาสุขภาพ เช่น โรคเรื้อรัง ภูมิคุ้มกันต่ำ รวมทั้งผู้สูงอายุที่ไม่แข็งแรง กลุ่มเหล่านี้อาจเป็นเหยื่อโควิด-19 สายพันธุ์ใหม่ได้ หากในครอบครัวเรามีคนกลุ่มนี้อยู่ ผู้ที่มีกิจกรรมนอกบ้านต้องระมัดระวังให้มาก เพราะเราอาจจะนำเชื้อโรคไปสู่พวกเขาได้  

นอกจากวัคซีนแล้ว พฤติกรรมป้องกันเชื้อโควิด-19 มีความจำเป็นเหมือนเดิม คือต้องรักษาระยะห่างทางกายภาพ ลดการเดินทางไปในที่ชุมชนหนาแน่นเลี่ยงการเข้าไปอยู่ในพื้นที่อากาศไม่ถ่ายเท ต้องสวมหน้ากากอนามัยที่ได้มาตรฐาน หมั่นล้างมือให้สะอาดและหากเป็นไปได้ก็ขอให้ยัง Work from Home ต่อไปอีกระยะหนึ่ง  

อยากจะบอกว่า เราไม่จำเป็นต้องตื่นตระหนกกับ Omicron มากจนเกินไป โดยเฉพาะผู้ได้รับวัคซีนครบแล้ว แต่เราทุกคนต้องรักษาการ์ดให้ดี เพราะเชื้อไวรัสชนิดนี้คงไม่หยุดที่ Omicron แต่เราทุกคนต้องอยู่กับเชื้อโควิด-19 ให้ได้ โดยที่เราต้องไม่ป่วย เราต้องอยู่กับมันให้ได้ด้วยความปลอดภัยสูงสุดของเราทุกคน

ผศ.ภก.ดร.บดินทร์ ติวสุวรรณ  

คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย