เราในฐานะผู้ทำงานให้โรงมหรสพหลวงต้องการเผยแพร่นาฏศิลป์ชั้นสูงของไทยให้ขจรขจายไปในสังคมต่างๆ ทั่วโลก จึงตั้งใจทำโขนในรูปแบบภาพยนตร์ เพื่อให้เข้าถึงคนทุกกลุ่มทั้งในไทยและนานาชาติ

ไลฟ์ วาไรตี โดย ดร.เฉลิมชัย ยอดมาลัยชวนคุณๆ ไปคุยกับ คุณนฤมล ล้อมทอง ผู้อำนวยการสร้างโขนภาพยนตร์ หนุมาน White Monkey

l วัตถุประสงค์การสร้าง โขนภาพยนตร์หนุมาน คืออะไรครับ

คุณนฤมล : วัตถุประสงค์หลักของแรกคือ ต้องการทำให้นาฏศิลป์ชั้นสูงของไทยคือโขนปรากฏต่อสายตาชาวไทยและชาวโลกให้มากที่สุด เพราะภาพยนตร์สามารถเข้าถึงคนกลุ่มต่างๆ ได้ง่าย สะดวกและจำนวนมากในเวลาเดียวกัน การแสดงโขนในโรงละครมีความน่าสนใจมาก แต่อาจไม่สะดวกสำหรับผู้ชมบางกลุ่ม และขณะเดียวกันการจัดแสดงโขนก็ต้องใช้ทรัพยากรมากมาย ทั้งเงินทองและคนอีกมากมาย แต่ในบางครั้งตั้งใจจัดแสดงแล้ว แต่เกิดปัญหาต่างๆเช่น โรคระบาด เหตุการณ์บ้านเมืองไม่ปกติ ก็จัดแสดงไม่ได้ เพราะสถานการณ์ไม่เอื้ออำนวย อีกทั้งการชมโขนด้วยวิธีการปกติคือต้องไปที่โรงละครหรือเวทีจัดแสดง ซึ่งมีข้อจำกัดมากมายของคนชม บางคนอาจอยู่ไกล เดินทางไปชมที่โรงละครไม่สะดวก ดังนั้นเราในฐานะคณะทำงานจึงตั้งใจนำโขนภาพยนตร์ไปถึงคนชมโดยง่าย หลายคนอาจบอกว่าโขนภาพยนตร์ไม่เหมือนโขนในโรงละคร ซึ่งก็จริงอยู่ แต่ต้องไม่ลืมว่าโขนมีหลากหลายรูปแบบการแสดง โขนภาพยนตร์ก็คือหนึ่งรูปแบบ ในยุคสมัยนี้มีเทคโนโลยีมากมายที่เราสามารถนำมาประยุกต์เพื่อทำให้โขนเข้าถึงคนชมได้มากมายขึ้นกว่ายุคเดิม แต่ไม่ว่าจะมีเทคโนโลยีทันสมัยสักเพียงใด เราก็ต้องไม่ลืมขนบธรรมเนียมดั่งเดิมของโขน

เพราะเรื่องนี้สำคัญมาก โขนมีครูมีรูปแบบการนำเสนอที่เฉพาะตัว ไม่ใช่จะทำอะไรกับโขนก็ได้ ซึ่งเรื่องขนบธรรมเนียมของโขนนั้น ครูโขนท่านเคร่งครัดมาก ดังนั้นเราจึงต้องให้ความสำคัญกับขนมธรรมเนียมของโขนมากที่สุด แต่ขณะเดียวกันก็ไม่เพิกเฉยกับการนำเทคโนโลยีเข้าไปผสมผสานให้พอเหมาะ เพื่อให้การนำเสนอโขนภาพยนตร์มีความน่าสนใจ ชวนติดตาม โรงมหรสพหลวง ศาลาเฉลิมกรุงตั้งมาเมื่อครั้งล้นเกล้าล้นกระหม่อม รัชกาลที่ 7 จากวันนั้นจนวันนี้ โรงมหรสพหลวง ศาลาเฉลิมกรุงยังมั่งคงในภารกิจหลักของโรงมหรสพหลวง ดังนั้นการแสดงต่างๆ ในโรงมหรสพหลวงจึงยึดมั่นในขนบธรรมเนียมอย่างเคร่งครัด แต่ก็ไม่ปฏิเสธเทคโนโลยีทันสมัยที่ปรับเข้ากันได้ เราใช้เลเซอร์ช่วยการแสดงโขนจินตนฤมิตร เพื่อให้ดูสมจริงมากที่สุด เพิ่มอรรถรสการชม เช่น เราทำบรรยากาศเหมือนโลกใต้น้ำในการแสดงชุดหนุมานจับนางสุพรรณมัจฉาดูแล้วเหมือนว่าหนุมานกำลังดำน้ำลงไปจับนางสุพรรณมัจฉาจริงๆ นี่คือข้อดีของเทคโนโลยี มาวันนี้เราจึงตัดสินใจนำโขนไปสู่จอภาพยนตร์ เพื่อให้โขนไปถึงคนทุกคนทั่วโลกที่สนใจโขน

l โขนภาพยนตร์สามารถเข้าถึงคนต่างๆ ได้ง่าย โดยไม่มีปัญหาเรื่องพรมแดนประเทศใช่ไหมครับ

คุณนฤมล : ใช่ค่ะ โดยเฉพาะชาวต่างชาติเขาสามารถชมโขนได้โดยผ่านจอหนัง แล้วเมื่อเขามาเมืองไทย เขาก็จะไปชมโขนในโรงละคร

l ความยากของการทำโขนภาพยนตร์คืออะไร 

คุณนฤมล : ความยากอันดับแรกคือ ต้องทำให้ครูโขนทุกคนเห็นพ้องต้องกันว่าโขนสามารถนำเสนอในรูปแบบภาพยนตร์ได้ และไม่ผิดขนบธรรมเนียมโขนแต่ดั้งเดิม เมื่อผ่านด่านนี้แล้ว ก็ไปที่เรื่องการหาผู้กำกับ งานชิ้นนี้คุณสาโรจน์ สุวัณณาคาร หรือคุณเอ๊งมีส่วนสำคัญมาก คุณเอ๊งเคยทำหนังโฆษณามาก่อน ใช้ชื่อบริษัทว่า ทศกัณฐ์ฟิล์ม งานของเขาได้รับรางวัลมากมาย และเขารักโขนมาก ดังนั้นงานจึงออกมาเป็นที่น่าพอใจมาก นอกจากนั้นยังมีเรื่องดนตรีที่ใช้กับโขนเรื่องนี้สำคัญไม่ต่างไปจากขนบธรรมเนียมการแสดงโขน เพราะดนตรีไทยที่ใช้นั้น ต้องเป็นไปตามขนบประเพณีทุกสิ่งอย่าง ละเลยไม่ได้ การทำงานนี้นับว่าโชคดีมากที่ได้รับการสนับสนุนดีเยี่ยมจากกองทุนสื่อสร้างสรรค์ พูดย้อนไปถึงดนตรีไทยสำหรับโขนนั้น บางเพลงเช่นเพลงหน้าพาทย์ รวมถึงบทพากย์โขนเรื่องเหล่านี้ต้องทำตามขนบเดิม จะตัดเพลงที่ใช้บรรเลงไม่ได้เป็นอันขาด แล้วที่สำคัญคือจะอย่างไรให้เรื่องราวการนำเสนอจบสมบูรณ์ในเวลา 85 นาที จะใช้เทคนิคพิเศษในการทำภาพยนตร์อย่างไรให้ลงตัวกับการแสดงโขน เรื่องราวเหล่านี้มีความยากและซับซ้อนในตัวเองมากมายหลายประการ และต้องคำนึงถึงบทพระราชนิพนธ์ที่เชิญมาใช้ในภาพยนตร์ด้วยสิ่งเหล่านี้เป็นเรื่องสำคัญที่เราต้องใส่ใจมาก ละเลยไม่ได้เป็นอันขาด 

l สิ่งสำคัญมากที่เราเน้นตลอดคือ โขนมีขนบธรรมเนียม เรื่องนี้สำคัญมาก เพราะโขนมีครู

คุณนฤมล : ใช่ค่ะ ต้องให้ความสำคัญมากที่สุด การทำงานครั้งนี้เหมือนกับการทำงานวิจัยชิ้นใหญ่ชิ้นหนึ่ง ทำให้เราได้รับความรู้มากมาย เช่น คำบางคำเราใช้ผิดในการแสดงโขนมาโดยตลอด เช่น ฝ่าละอองธุลีพระบาท ไม่ต้องมีคำว่าใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท เมื่อแสดงโขน นอกจากนี้เรายังทำ behind the scenes ไว้ด้วย เพื่อเป็นประโยชน์ในการค้นคว้าเรื่องโขนกับคนที่จะทำงานนี้ต่อๆ ไปในอนาคต การใช้เทคนิคพิเศษต่างๆ ก็เป็นสิ่งสำคัญมาก เพื่อให้ทุกอย่างสมจริงมากที่สุด เพราะโขนคือการแสดงซึ่งไม่ใช่เรื่องจริง แต่ก็ต้องทำให้สมจริงมากที่สุด เป็นการผสมผสานเรื่องจริงกับจินตนาการ สองสิ่งนี้ต้องไปด้วยกันอย่างลงตัว เพื่ออรรถรสในการชม

l การแสดงโขนเป็นจินตนาการ อาศัยเค้าโครงเรื่องจากบทวรรณกรรม ซึ่งเป็นบทพระราชนิพนธ์ รากเหง้ามาจากรามายณะ ของอินเดียส่วนรามเกียรติ์เป็นการแปลงมาเป็นของไทยแล้ว แต่สามารถสะท้อนรากเหง้าของขนมธรรมเนียมและวัฒนธรรมของกันและกันได้ เป็นการแสดงถึงภูมิปัญญาของบรรพบุรุษของไทยอย่างหนึ่ง

คุณนฤมล : เราเชิญบทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 และ 2 มา นี่คือสิ่งที่บ่งบอกชัดๆ ว่า พระมหากษัตริย์ของเราทรงมีพระมหากรุณาธิคุณในเรื่องนี้อย่างมากมายมหาศาล

l ฉากสำคัญฉากไหนในหนังที่ถือได้ว่าสำคัญมาก โดยเฉพาะในการถ่ายทำ

คุณนฤมล : มีฉากสำคัญๆ เกือบทุกฉากค่ะ เพราะตั้งใจทำทุกฉาก แต่มีฉากหนึ่งที่ประทับใจมาก คือฉากหนุมานดำน้ำไปดูว่าเกิดอะไรขึ้นกับหินที่ถมลงไปในทะเล แล้วพบนางสุพรรณมัจฉา ฉากนี้หนุมานโดดลงในน้ำจริงๆ โดดลงไปทั้งเครื่องแต่งองค์ทรงเครื่องแบบครบถ้วนร้อยเปอร์เซ็นต์ คงนึกออกนะคะว่าชุดที่หนุมานสวมนั้นหนักกี่กิโลกรัม แล้วยังต้องสวมหัวหนุมานไว้ตลอดเวลา นี่คือความมหัศจรรย์ของฉากสำคัญนี้ แล้วที่สำคัญไม่น้อยไปกว่ากันคือ การใช้มุมกล้องจับไปที่หน้ากากหรือหัวโขน เพื่อให้เห็นสีหน้าและอารมณ์ของตัวละคร อย่าลืมว่าหน้ากากหรือหัวโขนนั้นเป็นหน้าเดิมๆ หน้าเดียว แต่มุมกล้องสามารถทำให้เราเห็นว่าหนุมานยิ้ม หรือโกรธได้น่าสนใจจริงๆ ค่ะ

l ใช้เวลาสร้างภาพยนตร์เรื่องนี้นานกี่ปีครับ 

คุณนฤมล : 2 ปีค่ะ เริ่มตั้งแต่เจรจาหาพาร์ทเนอร์หาผู้ร่วมงาน หารือกับครูโขน แล้วลงมือทำงานกันอย่างจริงๆ จังๆ ใช้เวลานานถึง 2 ปีเต็ม แต่ต้องบอกว่าผลงานออกมาแล้วเราทุกคนพอใจมาก งดงามสมจริง และมีพลัง ทุกฝ่ายร่วมมือ ร่วมใจ และรวมพลังช่วยกันทำงานนี้ด้วยความมุ่งมั่นมาก

l ใช้งบประมาณสร้างหนังมากน้อยเท่าไรครับ

คุณนฤมล : ใช้มากพอประมาณเลยค่ะ แต่ต้องบอกว่าเราได้รับการสนับสนุนจากหลายฝ่าย เมื่อพันธมิตรของเราทราบว่าจะทำโขนภาพยนตร์ ทุกคนเต็มใจสนับสนุนคนละไม้ละมือ จนงานออกมาสำเร็จงดงามมาก นี่คือเครื่องยืนยันว่าคนไทยจำนวนไม่น้อยรักและสนับสนุนโขน และสนับสนุนนาฏศิลป์ชั้นสูงของไทย ทุกฝ่ายทำงานนี้ด้วยความศรัทธาจริงๆ ต้องการให้โขนไทยปรากฏสู่สายตาชาวโลกให้มากที่สุด ในภาพยนตร์นี้ เราได้สอดแทรกความทันสมัยของบทเพลงเข้าไปด้วย ดังจะเห็นว่ามีช่วงหนึ่งเราใช้เพลงจังหวะแร็พ โดย เก่ง-ธชย มาช่วยแร็พให้ในฉากหนุมานรบกับทศกัณฐ์ ตรงนี้เราตั้งใจทำเพื่อให้เข้าถึงเด็กรุ่นใหม่ได้โดยตรง ให้เด็กเห็นว่าโขนไม่ได้เชยล้าสมัย แต่สามารถปรับเข้าได้กับทุกยุคสมัย แต่ก็ต้องย้ำว่าเราเคร่งครัดในเรื่องขนบธรรมเนียมโขนอย่างมาก ไม่ทำสิ่งที่ผิดครูเป็นอันขาด

l หนุมาน White Monkey เราเข้าใจได้ว่าคือลิงขาว เป็นพญาลิง แต่ Beginning of the end ที่ใช้ในใบปิดภาพยนตร์คืออะไร หมายความว่าอะไรครับ

คุณนฤมล : Beginning of the end เป็นสิ่งที่เราต้องการให้คนชมภาพยนตร์นี้ไปคิดกันเอง มันเป็นเรื่องของหนุมานหลังจากทำภารกิจสำคัญเสร็จเรียบร้อยแล้ว เราให้หนุมานเป็นตัวเล่าเรื่อง ดำเนินเรื่องเมื่อหนุมานทำหน้าที่จบแล้ว จะมีอะไรเกิดขึ้นต่อไป หรือหนุมานจะไปทำอะไรต่อ อันนี้คนดูต้องตีความเอาเอง หนังพยายามให้ข้อคิดบางอย่างโดยนัยเราดูหนังแล้ว เราน่าจะได้ข้อคิดอะไรบางอย่างบ้าง จริงไหมคะ ส่วนข้อคิดของแต่ละคนอาจจะต่างกันไปตามประสบการณ์ และการตีความจากมุมมองของแต่ละคน

l หนังลงโรงวันไหนครับ

คุณนฤมล : วันที่ 4 เป็นรอบปฐมทัศน์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระบรมราชินีเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร ณ โรงภาพยนตร์สยามภาวลัย สยามพารากอน นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณ และเป็นสิริมงคลสูงสุด แล้วในวันที่ 5 ธันวาคม หนังจะฉายในทุกโรงทั่วประเทศไทย ในโรงภาพยนตร์เครือ SF และเครือเมเจอร์

l จะมีสินค้าที่ระลึกเกี่ยวกับภาพยนตร์นี้ออกจำหน่ายด้วยไหมครับ

คุณนฤมล : มีเสื้อยืด สติ๊กเกอร์ พวงกุญแจ เป็นของที่ระลึกสำหรับผู้ชมโขนภาพยนตร์ที่ต้องการเก็บสะสมของต่างๆ เกี่ยวกับหนังเรื่องนี้ไว้เป็นที่ระลึกค่ะ

คุณจะได้ชมรายการไลฟ์ วาไรตี รายการดีที่ครบครันด้วยสาระและความรู้ ออกอากาศทุกวันเสาร์ เวลา 14.05-14.30 น.ทางโทรทัศน์ NBT กดหมายเลข 2 และชมรายการย้อนหลังได้ที่ YouTubeไลฟ์ วาไรตี