ในโอกาสที่วันแม่แห่งชาติเวียนมาถึงอีกครั้งหนึ่ง ในวันที่ 12 สิงหาคม วันแม่เป็นวันที่ลูกๆ ทุกคนจะให้ความสำคัญมากเป็นพิเศษกับพระคุณของแม่ นอกเหนือจากรักแม่เป็นประจำทุกๆ วันตลอดปีแล้ว พอถึงวันแม่แห่งชาติ ก็จะทำวันนี้เป็นวันพิเศษสุดๆ สำหรับแม่ เพราะต้องการบอกแม่ว่ารักแม่ และขอบคุณแม่ที่ดูแลลูกๆ เป็นอย่างดีมาโดยตลอด 

วันนี้ปีนี้ ขอชวนเชิญให้ลูกๆ ร่วมกันดูแลสุขภาพของแม่ โดยเฉพาะแม่ที่สูงอายุ เพราะจะเท่ากับช่วยป้องกันปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพให้แม่อย่างดีที่สุด เพื่อแม่จะได้อยู่กับเราไปนานๆ และมีสุขภาพดีด้วย

เราสามารถดูแลให้แม่มีสุขภาพดีได้ โดยหมั่นสังเกตลักษณะทางกายภาพ พฤติกรรมสุขภาพต่างๆ ของท่านอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะเป็นรูปร่าง เช่น ดูว่ามีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร อ้วนหรือผอมเกินไปหรือไม่ หากดูแล้วพบว่ามีปัญหาเรื่องน้ำหนักตัว ลูกๆ สามารถชวนแม่ไปออกกำลังกายด้วยกัน รวมถึงอาจชวนกันปรับเปลี่ยนเมนูอาหารให้ดีต่อสุขภาพมากขึ้น

ยิ่งแม่ของเรามีอายุมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อถึงวัยหมดประจำเดือน ปกติผู้หญิงจะหมดประจำเดือนในช่วง 45-55 ปี การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในช่วงนี้ส่งผลต่อทั้งร่างกายและจิตใจ ด้านที่เกี่ยวข้องกับจิตใจอาจทำให้ รู้สึกไม่สบายตัว ร้อนๆ หนาวๆ หงุดหงิด ฉุนเฉียวง่าย หลงลืม นอนไม่หลับ หรือแม่บางท่านอาจรุนแรงถึงขั้นเป็นโรคซึมเศร้าได้ ในช่วงนี้ความเข้าใจ และกำลังใจจากคนในครอบครัวมีความจำเป็นมาก และแน่นอนว่าในรายที่รุนแรงนั้นต้องได้รับการรักษาด้วยยา

ส่วนทางร่างกาย การหมดประจำเดือนมีผลต่อหลายระบบ ทั้งเรื่องผิวหนัง กล้ามเนื้อ รวมถึงกระดูก ซึ่งจะมีการสลายตัวของกระดูก ก็มากขึ้นซึ่งอาจทำให้เกิดโรคกระดูกพรุนได้ หากปริมาณแคลเซียมที่ได้รับไม่เพียงพอ ระดับไขมันในหลอดเลือดก็มักสูงขึ้น ความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดเพิ่มมากขึ้น

สิ่งที่ลูกๆ สามารถช่วยได้คือ คอยดูแลแม่ให้มีแบบแผนการดำเนินชีวิตที่ดีต่อสุขภาพ พาไปตรวจสุขภาพประจำปี หากมีโรคเรื้อรังไม่ว่าจะเป็นเบาหวาน ความดัน ก็รีบรับการรักษา ตรวจมวลกระดูก เสริมแคลเซียม วิตามินต่างๆ ให้เพียงพอ ซึ่งอันที่จริงจะต้องประเมินเป็นรายๆ ไปว่าแต่ละคนขาดอะไร ต้องเสริมอะไรมากน้อยเพียงใด

แม่ๆ ทุกท่านอาจเริ่มมีโรคประจำตัวที่จำเป็นต้องกินยาเป็นประจำทุกวันอย่างต่อเนื่อง อยากให้สังเกตว่าแม่ใช้ยาได้อย่างถูกต้อง หรืออย่างสม่ำเสมอหรือไม่  เราอาจต้องช่วยท่านบริหารจัดการการใช้ยาไม่ให้สับสน

เมื่อมียารับประทานอย่างต่อเนื่อง การจะใช้อาหารเสริมหรือวิตามินใดๆ จะต้องมั่นใจว่าไม่ตีกับยาประจำที่กินอยู่ อันที่จริงเรื่องนี้เป็นปัญหาที่เภสัชกรพบอยู่เนืองๆ โดยยาโรคประจำตัวที่ตีกันกับอาหารเสริม สมุนไพร หรือผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพต่างๆ ซึ่งบ่อยครั้งเป็นของฝากจากลูกๆ หรือไม่ก็มาจากการแม่ซื้อมาเองตามคำโฆษณา ซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพได้ ดังนั้น ก่อนที่จะซื้อผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพใดๆ ให้ท่าน รวมถึงการซื้อให้พ่อที่มีโรคประจำตัวด้วย จึงต้องตรวจสอบ หรือสอบถามข้อมูลจากเภสัชกรก่อนเสมอว่า สิ่งเหล่านี้จะไปมีผลต่อยาที่รับประทานอยู่หรือไม่ นอกจากนี้ ผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพบางชนิดอาจมีผลต่อตับและไตเมื่อใช้ไประยะหนึ่ง บางครั้งโชคไม่ดี มีการปนปลอมเอาสารต้องห้ามที่เป็นอันตรายใส่ไปในผลิตภัณฑ์

อีกประเด็นหนึ่ง แม่หลายรายอาจเริ่มมีโรคประจำตัวที่จำเป็นต้องกินยาเป็นประจำทุกวัน อยากให้สังเกตว่าแม่ใช้ยาได้อย่างถูกต้อง หรืออย่างสม่ำเสมอ หรือไม่ อาจต้องช่วยแม่บริหารจัดการการใช้ยาไม่ให้สับสน

ถ้าหากคุณมีปัญหาด้านการใช้ยา ก็สามารถสอบถามผ่านทาง line @guruya ศูนย์ข้อมูลยาของคณะเภสัชศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้

รศ.ภญ.ดร.ณัฏฐดา อารีเปี่ยม และ รศ.ภก.ดร.บดินทร์ ติวสุวรรณ

คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย