“ดาราศาสตร์อิสลามฉบับชาวบ้าน” จัดขึ้นเป็นครั้งแรกในย่านเมืองเก่าสงขลา โดยหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา และกลุ่มเครือข่ายสถาปนิกสร้างสรรค์ทักษิณ ผ่านการสนับสนุนโดย บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด เมื่อปลายเดือนมกราคมที่ผ่านมา ณ ตลาดบ้านบน มัสยิดอุสาสนอิสลาม อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการผสานศาสตร์และศิลป์ที่เป็นเอกลักษณ์ของเมือง พร้อมเปิดพื้นที่ให้ชุมชนได้ค้นหาความหมายของดาราศาสตร์ที่แฝงอยู่ในวิถีชีวิต

ธีรยุทธ์ ลอยลิบ หัวหน้าหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา สงขลา “ในทุกๆ วัน วิถีชีวิตของชาวมุสลิมไม่อาจแยกออกจากดาราศาสตร์ได้ เพราะอัลฟาลัก คือรากฐานของศาสนาอิสลามที่บรรพบุรุษใช้กำหนดการปฏิบัติศาสนกิจเพื่อสร้างระเบียบในวิถีชีวิตประจำวัน ทั้งการกำหนดเวลาละหมาด การกำหนดทิศกิบลัต ไปจนถึงการกำหนดวันสำคัญทางศาสนา ทุกศาสนาล้วนเชื่อมโยงกับดาราศาสตร์ ซึ่งเราเรียกว่า ดาราศาสตร์พหุวัฒนธรรม โดยเฉพาะในศาสนาอิสลามที่ใช้ท้องฟ้าเป็นเครื่องนำทาง ด้วยบริบทของพื้นที่สงขลาซึ่งมีประชากรมุสลิมกว่าร้อยละ 80 หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา จึงมุ่งให้ความรู้แก่เยาวชน ครู ไปจนถึงผู้นำศาสนาที่มีความสามารถในการตัดสินใจ โดยหลายคนยังไม่ทราบว่าดาราศาสตร์มีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของพวกเรามากเพียงใด เราจึงอยากสร้างความตระหนักรู้ผ่านกิจกรรมดาราศาสตร์อิสลามฉบับชาวบ้านให้เข้าถึงง่ายและไม่ใช่เรื่องวิชาการเกินไป ก่อนหน้านี้เราให้ความรู้ผ่านช่องทางออนไลน์ ซึ่งกิจกรรมล่าสุดถือเป็นการลงพื้นที่จริงครั้งแรก โดยเริ่มต้นจากสงขลาซึ่งเป็นหัวเมืองใหญ่ และมีแผนจะต่อยอดไปจังหวัดอื่นๆ เช่น ปัตตานี และยะลาในเดือนต่อไป”ตลอดกิจกรรม เยาวชนและชุมชนต่างฟังเรื่องราวดาราศาสตร์อย่างเพลิดเพลินด้วยเนื้อหาที่ถ่ายทอดใน “ฉบับชาวบ้าน” ที่เข้าใจง่ายและใกล้ตัว บรรยากาศกิจกรรมยิ่งครึกครื้นขึ้นเมื่อนักท่องเที่ยวจากประเทศเพื่อนบ้านเดินทางมาร่วมงาน โดยเฉพาะประเทศมาเลเซีย ซึ่งนับถือศาสนาอิสลามเป็นหลัก โดยไม่เพียงแต่เปิดมุมมองใหม่ให้การเรียนรู้ดาราศาสตร์อิสลามควบคู่กับดาราศาสตร์สมัยใหม่ผ่านกล้องโทรทรรศน์เท่านั้น แต่ยังเติมเต็มความสนุกด้วยกิจกรรมโซนงานฝีมือ ไม่ว่าจะเป็นการสร้างพวงกุญแจ และระบายสีปูน พลาสเตอร์จักรราศี ที่สร้างประสบการณ์น่าจดจำพร้อมความรู้ให้ผู้ร่วมงานกว่า 300 คน ไปพร้อมกัน

ธีรยุทธ์ ลอยลิบ หัวหน้าหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา สงขลา

ดร.จเร สุวรรณชาต ประธานกลุ่มเครือข่ายสถาปนิกสร้างสรรค์ทักษิณ กล่าวถึงบทบาทของดาราศาสตร์ในการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ว่า “สงขลาเป็นเมืองที่มีรากลึกของพหุวัฒนธรรม และเชื่อมโยงกับดวงดาวมาตั้งแต่สมัยก่อน โดยดาราศาสตร์อิสลามถือเป็นส่วนหนึ่งที่แฝงอยู่ในวิถีชีวิตของคนพื้นที่ หากสังเกตเราจะเห็นว่าสัญลักษณ์ของศาสนาอิสลามมีดวงดาวเป็นองค์ประกอบ เราจึงเห็นโอกาสที่จะนำองค์ความรู้ดาราศาสตร์สื่อสารผ่านกิจกรรมนี้ร่วมกับทางหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา และเชฟรอนในย่านเมืองเก่าสงขลา ซึ่งเป็นพื้นที่ของโครงการ ‘ศูนย์การเรียนรู้ย่านเมืองเก่า คิด บวก ดี’ ที่เราพัฒนาผ่านการทำงานร่วมกับเชฟรอนกว่า 8 ปี โดยตลาดบ้านบนเดิมทีเป็นชุมชนมุสลิมและเป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยวอยู่แล้ว การเติมดวงดาวเข้าไปในเรื่องราวของย่านทำให้พื้นที่แห่งนี้มีเสน่ห์มากขึ้นในเชิงวัฒนธรรม และเสริมการท่องเที่ยวไปในตัว”

ดร.จเร สุวรรณชาต ประธานกลุ่มเครือข่ายสถาปนิกสร้างสรรค์ทักษิณ 

พรสุรีย์ กอนันทา รองประธานกรรมการบริหาร ฝ่ายกิจการองค์กร บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด กล่าวว่า “สิ่งที่เชฟรอนให้ความสำคัญไม่แพ้กับการสร้างความมั่นคงทางพลังงานคือสร้างการพัฒนาที่ยั่งยืนของสังคม โดยสงขลาถือเป็นพื้นที่สำคัญที่เราสนับสนุนมรดกทางวัฒนธรรมและการศึกษาผ่านหลากหลายโครงการ ไม่ว่าจะเป็นโครงการอนุรักษ์ย่านเมืองเก่าสงขลา หรือการส่งเสริมองค์ความรู้ด้านดาราศาสตร์ ผ่านการสนับสนุนหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา สงขลา ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2560 ซึ่งเป็นศูนย์เรียนรู้ดาราศาสตร์มุสลิมแห่งแรกของไทย และเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของภาคใต้ สำหรับกิจกรรมดาราศาสตร์ในครั้งนี้ เชฟรอนได้เชื่อมโยงสองพันธมิตรหลัก เพื่อสนับสนุนการสร้างสรรค์กิจกรรมที่ผสานมรดกทางวัฒนธรรมกับองค์ความรู้ด้านดาราศาสตร์ ทั้งในมิติของศาสตร์ดั้งเดิมที่เกี่ยวโยงกับศาสนาและศาสตร์สมัยใหม่เข้าด้วยกัน โดยมีเป้าหมายเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิต ขับเคลื่อนเศรษฐกิจในชุมชน พร้อมเสริมสร้างรากฐานที่แข็งแกร่งให้บ้านหลังที่สองของเชฟรอนเติบโตไปพร้อมกัน”

พรสุรีย์ กอนันทา รองประธานกรรมการบริหาร ฝ่ายกิจการองค์กร บริษัท เชฟรอนประเทศไทยสำรวจและผลิต จำกัด

แววตาของผู้คนที่แหงนมองท้องฟ้าผ่านกล้องโทรทรรศน์ที่ตั้งเรียงรายกลางย่านเมืองเก่าสงขลา สะท้อนความใคร่รู้ปนตื่นเต้นที่ได้เห็นดวงดาวด้วยตาตนเองท่ามกลางฉากหลังของตลาดบ้านบนและมัสยิดอุสาสนอิสลาม พร้อมดวงจันทร์บอลลูนขนาดใหญ่ที่ตั้งตระหง่าน ความงดงามที่ปรากฏเบื้องหน้าไม่เพียงสร้างความประทับใจแก่ชุมชนและนักท่องเที่ยวที่สัญจรผ่านมา แต่ยังจุดประกายความเข้าใจใหม่เกี่ยวกับดาราศาสตร์อิสลาม หรือ “อัลฟาลัก” วิชาวิทยาศาสตร์มรดกของสังคมมุสลิมที่ศึกษาเกี่ยวกับตำแหน่งและการเคลื่อนที่ของวัตถุท้องฟ้า ซึ่งหลอมรวมวิถีชีวิต ความเชื่อ และศาสนาของชาวมุสลิมไว้อย่างลึกซึ้ง

039