“มีเนื้องอกหรือซีสต์ กระตุ้นไข่ได้ไหม? พาไขข้อสงสัยกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในรายการ ‘ครูก้อยพบแพทย์’”

เนื้องอกมดลูก และ ซีสต์รังไข่ เป็นปัญหาที่พบบ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ และอาจส่งผลกระทบต่อโอกาสในการตั้งครรภ์โดยไม่รู้ตัว โดยเฉพาะเมื่อเนื้องอกอยู่ในโพรงมดลูกซึ่งอาจรบกวนการฝังตัวของตัวอ่อน หรือทำให้แท้งซ้ำได้ ส่วน ช็อกโกแลตซีสต์ ซึ่งนอกจากจะทำให้มีอาการปวดท้องน้อยเรื้อรังเมื่อมีประจำเดือนแล้ว ยังส่งผลต่อคุณภาพไข่ การโตของไข่ และการตกไข่โดยตรง จึงทำให้หลายคนกังวลว่าหากมีเนื้องอกหรือซีสต์ จะสามารถเข้าสู่กระบวนการกระตุ้นไข่ได้หรือไม่? และจะส่งผลให้ซีสต์และเนื้องอกมีขนาดโตขึ้นไหม หรือควรรักษาอาการของโรคก่อน แล้วจะส่งผลต่อการมีบุตรในระยะยาวหรือไม่ ในรายการ “ครูก้อยพบแพทย์” EP.110 ดำเนินรายการโดย ครูก้อย – นัชชา ลอยชูศักดิ์ ผู้ก่อตั้งเพจ BabyandMom.co.th ยืนหนึ่งในใจผู้มีบุตรยาก ได้เชิญแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์มาไขข้อสงสัย พร้อมแนะนำแนวทางการรักษาที่เหมาะสม โดยคำนึงถึงโอกาสในการตั้งครรภ์เป็นสำคัญ

โดย ครูก้อย–นัชชา ลอยชูศักดิ์ เผยว่ารายการ “ครูก้อยพบแพทย์” เป็นรายการที่รวมบทสัมภาษณ์จากแพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ เพื่อถ่ายทอดข้อมูลที่ถูกต้อง ชัดเจน เข้าใจง่าย สำหรับผู้มีบุตรยากในด้านต่างๆ  จากการรวบรวมคำถามและข้อสงสัยจากผู้มีบุตรยากที่ติดตามเพจ BabyandMom.co.th โดยในรายการครูก้อยพบแพทย์  EP.110 ทางรายการได้รับเกียรติจาก พญ.ปรวัน ตั้งธรรม (หมอมิ้งค์) แพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์จาก GFC Clinic มาตอบคำถามยอดฮิตจากผู้มีบุตรยากเกี่ยวกับปัญหาเนื้องอกในมดลูก หรือ ซีสต์ ในรังไข่ ว่าสามารถเข้าสู่กระบวนการกระตุ้นไข่ เก็บไข่ หรือทำเด็กหลอดแก้วได้หรือไม่และจะมีผลต่อกระบวนการนี้อย่างไร เพื่อให้ความรู้แก่ผู้มีบุตรยากได้ทำความเข้าใจและวางแผนการรักษาร่วมกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ต่อไป

ด้าน พญ.ปรวัน ได้อธิบายว่า การรักษาเนื้องอกหรือซีสต์รังไข่จะพิจารณาจากอาการ ขนาดของก้อน และผลกระทบต่อการมีบุตร หากเนื้องอกมดลูกขนาด 5 เซนติเมตรยื่นออกนอกโพรงมดลูกไม่กระทบการตั้งครรภ์และไม่มีอาการ ก็ไม่จำเป็นต้องผ่าตัด ส่วนช็อกโกแลตซีสต์ที่รังไข่ หากขนาด 4-5 เซนติเมตร แนะนำผ่าตัดเพื่อตรวจวิเคราะห์ เพราะอาจมีเนื้อร้ายแฝงหรือเสี่ยงต่อการแตกและเกิดภาวะแทรกซ้อน ดังนั้น หากซีสต์มีขนาดใหญ่และเสี่ยงอันตราย แพทย์จะแนะนำการผ่าตัดก่อนการรักษาภาวะมีบุตรยาก.

ส่วนขนาดของเนื้องอกในมดลูกไม่ใช่ปัจจัยหลักในการตัดสินใจผ่าตัด แต่พิจารณาจากตำแหน่งและอาการของผู้ป่วย หากก้อนเนื้องอกขนาด 1-2 เซนติเมตร อยู่กลางโพรงมดลูกอาจส่งผลต่อการฝังตัวของตัวอ่อน หรือหากก้อนยื่นออกมามากอาจทำให้มีประจำเดือนมามากผิดปกติ การผ่าตัดจะช่วยลดปัญหานี้และเพิ่มพื้นที่สำหรับการฝังตัวของตัวอ่อน ขณะเดียวกันหากมีก้อนเนื้องอกขนาด 5 เซนติเมตรที่อยู่นอกโพรงมดลูกและก้อนขนาด 1 เซนติเมตรในโพรงมดลูก หากมีอาการจะพิจารณาผ่าตัดเฉพาะก้อนในโพรงมดลูกก่อน เพราะก้อนใหญ่ที่อยู่นอกโพรงมดลูกอาจไม่จำเป็นต้องผ่าตัดหากไม่กระทบต่อการมีบุตรหรือการดำเนินชีวิต

พญ.ปรวัน กล่าวด้วยว่า หากผู้ป่วยมีช็อกโกแลตซีสต์ขนาด 4-5 เซนติเมตรและไม่อยากผ่าตัด สามารถเริ่มกระบวนการกระตุ้นไข่ได้ การตัดสินใจจะพิจารณาจากหลายปัจจัย เช่น อายุ ไข่ตั้งต้น ระดับฮอร์โมน AMH และคุณภาพสเปิร์ม ยกตัวอย่าง หากผู้ป่วยอายุ 27 ปีและมีสเปิร์มดี แพทย์อาจจะแนะนำผ่าตัดก่อน เพราะอายุยังน้อยและไข่ตั้งต้นดี ซึ่งหลังผ่าตัด 1 ปี อาจตั้งครรภ์ได้ตามธรรมชาติ แต่ในกรณีผู้ป่วยอายุ 37 ปีที่มีช็อกโกแลตซีสต์ขนาด 5 เซนติเมตรและมีปัญหาสเปิร์มหรือไข่ตั้งต้นน้อย แพทย์จะแนะนำให้กระตุ้นไข่เพื่อเก็บตัวอ่อนไว้ก่อน โดยไม่จำเป็นต้องผ่าตัด หากไม่มีอาการใด ๆ เมื่อได้ตัวอ่อนแล้วสามารถเริ่มกระบวนการใส่ตัวอ่อน หากซีสต์ขยายใหญ่ขึ้น แพทย์จะพิจารณาผ่าตัดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน

“ครูก้อย” ย้ำว่า การผ่าตัดช็อกโกแลตซีสต์ในรังไข่ไม่ได้ขึ้นอยู่กับขนาดหรือชนิดของโรคเพียงอย่างเดียว แต่แพทย์จะพิจารณาจากเงื่อนไขของผู้ป่วย เช่น อายุและปัญหาของฝ่ายชายว่ามีผลร่วมด้วยหรือไม่ ซึ่งการตัดสินใจจะต้องคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ ให้เหมาะสม หากผู้ป่วยอายุมากและไม่สามารถรอการผ่าตัดได้ แพทย์อาจแนะนำให้กระตุ้นไข่เก็บไข่ไว้ก่อน แล้วค่อยจัดการเรื่องช็อกโกแลตซีสต์ก่อนที่จะฝังตัวอ่อน ซึ่งยังไม่ถือว่าสายเกินไป

การฉีดยากระตุ้นไข่ส่งผลให้เนื้องอกและซีสต์โตขึ้นหรือไม่ ?

พญ.ปรวัน ให้ข้อมูลว่า ช็อกโกแลตซีสต์และเนื้องอกมดลูกเป็นโรคที่เซนซิทีฟกับฮอร์โมน การฉีดยากระตุ้นไข่ในระยะเวลาสั้น ๆ ประมาณ 2 สัปดาห์ไม่น่าจะทำให้ซีสต์โตขึ้นทันที แต่ในกรณีที่ต้องกระตุ้นไข่หลายรอบ หากซีสต์ขยายระหว่างกระบวนการ แพทย์จะพิจารณารักษาก่อนใส่ตัวอ่อนเพื่อความปลอดภัยในระหว่างตั้งครรภ์

เนื้องอกมดลูกหากอยู่ในตำแหน่งที่มีผลกับการฝังตัวอ่อนต้องผ่าตัดหรือไม่ ?

พญ.ปรวัน เผยว่า การตัดสินใจผ่าตัดเนื้องอกมดลูกขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ตำแหน่งของเนื้องอกและผลกระทบต่อการทำหัตถการ หากเนื้องอกขัดขวางการฝังตัวอ่อนหรือทำหัตถการยาก อาจต้องพิจารณาผ่าตัด แต่แพทย์อาจทดลองใส่อุปกรณ์การย้ายตัวอ่อนในช่วงเตรียมผนังมดลูกหรือช่วงที่มีประจำเดือน เพื่อประเมินความติดขัดก่อนตัดสินใจผ่าตัด

ครูก้อย กล่าวย้ำว่า  การผ่าตัดเนื้องอกหรือซีสต์ในมดลูกไม่สามารถการันตีผลสำเร็จ 100% เนื่องจากผลลัพธ์บางครั้งอาจไม่เป็นไปตามคาด ซึ่งการผ่าตัดอาจไม่มีปัญหาตามมา หรืออาจมีแผลหรือปัญหาที่ไม่คาดคิด ส่งผลระยะยาวกับมดลูก การตัดสินใจขึ้นอยู่กับการประเมินสถานการณ์และความเป็นไปได้ของการฝังตัวอ่อน บางครั้งอาจลองฝังตัวอ่อนไปก่อน หากไม่ติดก็พิจารณาวิธีต่อไป แต่ต้องร่วมตัดสินใจกับแพทย์เพื่อหาทางออกที่ดีที่สุด

กรณีมีเนื้องอกแล้วย้ายตัวอ่อนไปฝังในโพรงมดลูกได้สำเร็จ เนื้องอกจะโตตามลูกน้อยในครรภ์หรือไม่ ?

กรณีที่มีเนื้องอกในมดลูกและย้ายตัวอ่อนแล้วสำเร็จดี มีโอกาสที่เนื้องอกจะมีขนาดเท่าเดิมหรือเล็กลงหรือ ใหญ่ขึ้นก็ได้ เท่าๆ กัน ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่อาจเกิดภาวะเนื้อตายเพราะเลือดจะถูกส่งไปเลี้ยงทารกก่อน ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการปวดท้องและมีไข้ขณะตั้งครรภ์ ต้องผ่าตัดเอาเนื้อตายออก ซึ่งหลังผ่าตัดผู้ป่วยอาจเสี่ยงท้องแข็งและคลอดก่อนกำหนด ต้องได้รับการรักษาต่อเนื่องจนถึงวันคลอด พญ.ปรวัน กล่าว

กล่าวโดยสรุป การตรวจสุขภาพก่อนตั้งครรภ์โดยเฉพาะการตรวจภายในมีความสำคัญในการประเมินปัญหาจากเนื้องอกมดลูกและซีสต์ในรังไข่ เพื่อวางแผนการรักษาและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างตั้งครรภ์ ซึ่งช่วยให้การตั้งครรภ์มีคุณภาพและปลอดภัยยิ่งขึ้น สำหรับผู้ที่มีปัญหาซีสต์ เช่น ช็อกโกแลตซีสต์ขนาด 4-5 เซนติเมตร หากพบในผู้ที่ยังอายุน้อยอาจจำเป็นต้องผ่าตัด แต่ในกรณีที่มีปัญหาบุตรยาก การกระตุ้นไข่และเก็บไข่เป็นทางเลือกที่ดี ส่วน “เนื้องอกมดลูก” ตำแหน่งของเนื้องอกมีความสำคัญ หากขัดขวางการฝังตัวของตัวอ่อน แพทย์อาจพิจารณาผ่าตัด ซึ่งต้องพิจารณาเป็นกรณีไปอย่างรอบคอบ การเตรียมตัวและการวางแผนการรักษาที่ดีช่วยให้การตั้งครรภ์ปลอดภัยและลดความเสี่ยงในอนาคตได้

สามารถติดตามข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับเนื้องอกมดลูกและซีสต์จาก รายการครูก้อยพบแพทย์ EP.110 มีเนื้องอกหรือชีสต์ กระตุ้นไข่ได้ไหม ? | ครูก้อย BabyandMom.co.th ได้ที่ลิงค์ https://youtu.be/rpl9yCPCCjI?si=BT-HRYX2-9oskiFm

หรือติดตามความรู้เตรียมตั้งครรภ์สำหรับผู้มีบุตรยากทางเฟซบุ๊กเพจ:  https://www.facebook.com/BabyAndMom.co.th

หรือแอดไลน์ปรึกษาความรู้เตรียมตั้งครรภ์สำหรับผู้มีบุตรยาก ได้ที่ Line official :@babyandmom.co.th