เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เราได้คุยกันเกี่ยวกับเรื่องการจัดการพื้นฐานในการเลี้ยงปลา ซึ่งเป็นข้อมูลเบื้องต้นสำหรับผู้มีความต้องการเลี้ยงปลาสวยงามหรือปลาตู้กันไปแล้ว ในวันนี้ก็ยังคงเป็นเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับปลาสวยงามกันต่อ เมื่อเราเริ่มที่จะเลี้ยงปลาแล้ว อุปกรณ์ที่ควรมีในตู้ปลามีอะไรบ้าง วันนี้ผมมีข้อมูลจากนายสัตวแพทย์ชัยรัตน์ ซุ้มกอทอง และนายสัตวแพทย์สิรวิชญ์ ศรีสิริคุณหมอประจำศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านการวิจัยโรคสัตว์น้ำคณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมาฝากครับ  

ขึ้นชื่อว่า “ปลาตู้” แน่นอนครับ ก็คือ “การเลี้ยงปลาในตู้” นั่นเอง โดยปกติแล้วการเลี้ยงปลาจะนิยมเลี้ยงอยู่ 2 ลักษณะคือ 1.การเลี้ยงปลาในตู้ และ 2.การเลี้ยงปลาในบ่อ ซึ่งทั้งสองแบบนี้ก็ขึ้นอยู่กับว่า “เราต้องการจะดูอะไรจากปลา” ยกตัวอย่างเช่น การเลี้ยงปลาคาร์พ จะเป็นการเลี้ยงแบบโชว์ลายที่หลังปลาจึงนิยมเลี้ยงในบ่อ เพื่อเป็นการชมแบบ Top view ส่วนในการเลี้ยงปลาหมอสี ที่ต้องการโชว์ลายด้านข้างลำตัว ก็จะนิยมเลี้ยงในตู้มากกว่า  

@การเลี้ยงปลาในตู้ เราควรต้องเตรียมอุปกรณ์อะไรบ้าง?  

- ตู้ปลา ขนาดของตู้เป็นสิ่งที่ต้องตระหนัก ซึ่งขนาดของตู้จะขึ้นกับชนิดของปลา ซึ่งมีอุปนิสัยแตกต่างกัน เช่น ปลากัด ปลาสอด ปลาหางนกยูง อาจไม่จำเป็นต้องมีพื้นที่มากนัก แต่ปลาหมอสี เป็นปลาหวงถิ่น หากตู้มีขนาดเล็กเกินไป จะมีโอกาสเกิดอุบัติเหตุการว่ายชนตู้ได้   

ตู้ปลาควรมีขนาดที่ใหญ่กว่าตัวปลา ความยาวขั้นต่ำประมาณ 3 เท่าขึ้นไป และมีด้านกว้างมากกว่า  2 เท่าของความยาวตัวปลา เพื่อให้เค้าได้มีพื้นที่ในการว่ายน้ำได้อย่างสบายและไม่เครียด  

- น้ำ  เป็นอีกปัจจัยที่สำคัญและมีผลกับสุขภาพของปลา เราไม่สามารถนำน้ำประปาสดๆ จากก๊อกที่มีคลอรีนมาเลี้ยงปลาได้ต้องรองทิ้งไว้ 1วัน เพื่อให้คลอรีนสลายไปก่อน ผู้เลี้ยงควรมีการจัดการน้ำที่ดีและปริมาณเพียงพอต่อรอบของการเปลี่ยนถ่ายน้ำ โดยเราอาจจะมีถังหนึ่งใบที่เตรียมไว้เพื่อใช้สำหรับรองน้ำเก็บไว้ หรืออาจจะมีเครื่องกรองคลอรีนเพื่อใช้ในการเลี้ยงปลาต่างหากเลยก็ได้ 

 - ออกซิเจน เครื่องพ่นออกซิเจนในน้ำ เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่จำเป็น ส่งผลต่อการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของปลาใช้หัวทรายสวมเข้าต่อกับสายยางและต่อเข้าเครื่องปั๊มลม เพื่อสร้างฟองอากาศซึ่งเป็นการเพิ่มออกซิเจนในตู้ปลา  

- ระบบกรอง เพื่อช่วยลดของเสียภายในตู้ ที่ส่งผลให้เกิดอันตรายกับตัวปลา ตั้งแต่การระคายเคืองไปจนถึงความเจ็บป่วย ในปลากัดอาจไม่จำเป็นต้องมีระบบให้อากาศในตู้ แต่ปลาทอง ปลาหมอสี ปลามังกร จำเป็นจะต้องมีพื้นที่และมีระบบกรองเพื่อช่วยกำจัดของเสียที่จะเป็นอันตรายต่อปลา ระบบกรองต้องเลือกให้เหมาะสมกับกับขนาดของตู้ปลา จะช่วยลดความถี่ในการเปลี่ยนน้ำให้ปลาอีกด้วยครับ 

- แสงสว่าง หลอดไฟในน้ำนั้นนอกจากเป็นการให้ความสวยงามในตู้แล้ว ยังเป็นปัจจัยในการดำรงชีวิตของปลาอีกด้วย ทั้งนี้ระยะเวลาในการเปิด-ปิดไฟมีความสำคัญ เพื่อมีช่วงเวลาให้ปลาให้ได้พักผ่อนด้วย 

- อุปกรณ์ประดับตู้ เช่น ต้นไม้น้ำ หิน หรืออุปกรณ์ตกแต่งต่างๆ สิ่งเหล่านี้เป็นอุปกรณ์เสริม จะมีหรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับความชอบของผู้เลี้ยง แต่ต้องระลึกเสมอว่า ต้องสะอาด ไม่เป็นพิษต่อปลา ไม่มีสารเคมีที่สามารถละลายไปในน้ำ และไม่หนาแน่นจนทำให้มีพื้นที่น้อยเกินไป ทั้งนี้ต้องมีการฆ่าเชื้อแบคทีเรียและปรสิตก่อนจะใส่ลงไป 

อย่าลืมนะครับว่า สิ่งสำคัญคือ เราต้องรู้ธรรมชาติของปลาชนิดที่เรากำลังจะเลี้ยง ปัจจัยหรือความต้องการพื้นฐานต่างๆ เป็นปลากินพืชหรือปลากินเนื้อ อาศัยในน้ำจืด น้ำกร่อย หรือน้ำเค็มอุณหภูมิของน้ำที่เหมาะสมกับควรจะอยู่ที่กี่องศา ควรจะอยู่ตัวเดียวในตู้หรือควรจะมีเพื่อนมาอยู่ด้วย เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาการเจ็บป่วยและสูญเสียจากการจัดการที่ไม่ถูกต้องเหมาะสมได้ครับขอเรียนย้ำอีกครั้งว่าปลาจัดเป็นสัตว์เลี้ยง ไม่ใช่เครื่องประดับมีความรู้สึก มีชีวิตจิตใจ เราต้องตอบตัวเองให้ได้ก่อนว่า เราพร้อมที่จะดูแลสมาชิกอีก 1 ชีวิต จริงๆ แล้วหรือยัง

หมอโอห์ม

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตวแพทย์ ดร.ทิลดิสร์ รุ่งเรืองกิจไกร

ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ และ ฝ่ายประชาสัมพันธ์และภาพลักษณ์องค์กร

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย