ในกรณีที่สัตว์เลี้ยงของเราเกิดอาการของโรครุนแรงจนเสียชีวิต เจ้าของสัตว์ก็มีความวิตกกังวลมาก แต่เมื่ออยู่ในเหตุการณ์เช่นนั้น สิ่งสำคัญคือ ต้องมีสติเพราะอาจจะช่วยสัตว์เลี้ยงของเราได้

วันนี้จะพูดถึงกรณีสัตว์เลี้ยงหยุดหายใจ เราจะช่วยเหลือเขาด้วยการกู้ชีพโดย CPR  

เราสามารถ ฝึกทักษะช่วยเหลือเบื้องต้นได้ เจ้าของสัตว์เลี้ยงควรจะมีทักษะในด้านนี้ หลักการก็เหมือนการกู้ชีพในคน เพียงแต่โครงสร้างสรีระคนกับสัตว์ต่างกัน

สาเหตุที่สัตว์เลี้ยงมีโอกาสหยุดหายใจ หรือเสียชีวิตได้แก่ 

1. อุบัติเหตุ จนเกิดการบาดเจ็บรุนแรง สูญเสียเลือด อวัยวะภายในฉีกขาด มีเลือดออกมาก

2. โรคความผิดปกติของทางเดินหายใจ เช่น การติดเชื้อทางเดินหายใจ การมีของเหลวในช่องอก  การมีของเหลวสะสมในเนื้อเยื่อปอด 

3. ภาวะช็อก จากการสูญเสียเลือดหรือเสียน้ำอย่างมากจนทำให้การไหลเวียนโลหิตล้มเหลว 

4. ความไม่สมดุลของอิเลกโทรไลต์ในร่างกาย เช่น ระดับโซเดียม โพแทสเซียมผิดปกติ

5. การได้รับยาหรือสารพิษปริมาณมากจนส่งผลต่อการทำงานของหัวใจ

6. การได้รับยาสลบในปริมาณที่มากไป

7. ภาวะโรคทางเมตาบอลิซึม เช่น โรคไต ภาวะตับวายโรคเบาหวาน

8. การติดเชื้อในกระแสเลือด 

กลุ่มอาการที่สัตว์เลี้ยงพบก่อนที่จะมีอาการหยุดหายใจ หรือหัวใจหยุดเต้น ได้แก่

1. มีชีพจรอ่อน ภาวะอ่อนแรง

2. ไม่ตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมหรือการกระตุ้นใดๆ

3. สีเหงือกและลิ้นเป็นสีม่วงคล้ำหรือเขียว บ่งบอกถึงการขาดออกซิเจน จนต้องยืดคอในการหายใจ

4. ภาวะอุณหภูมิร่างกายต่ำ

5. รูม่านตาขยาย  

เมื่อสัตว์เลี้ยงป่วยไม่ตอบสนอง เช่น อาการอ่อนแรง หรือ หยุดหายใจ สัตว์จะแสดงอาการขอความช่วยเหลือ ในขณะเดียวกันให้เราพยายามกระตุ้น โดยเขย่าตัว ดูการตอบสนองตรวจเช็คว่ายังหายใจอยู่หรือไม่ อาจจะใช้ใบหน้าหรือจมูกไปใกล้จมูกสัตว์เลี้ยงเพื่อเช็คลมหายใจ

หากพบว่าสัตว์เลี้ยงไม่หายใจ ให้เปิดปากเพื่อดูว่ามีสิ่งแปลกปลอม  สิ่งคัดหลั่งอุดตันทางเดินหายใจส่วนต้นหรือไม่ ถ้าหากมีให้เอาออกทันที เช่น น้ำลาย หรือสิ่งคัดหลั่ง โดยให้ใช้มือหรือผ้าเช็ดออก

หลักการกู้ชีพสัตว์เลี้ยงมีทฤษฎีเหมือนในคน คือ ทฤษฎี ABC= airways,breathing and circulation 

สุนัขที่มีน้ำหนักมากกว่า 10 กิโลกรัมขึ้นไป ให้จับนอนราบกับพื้น โดยผู้นวดหัวใจคุกเข่า เอาหน้าขาดันด้านหลังของสัตว์เลี้ยงไว้ เพื่อป้องกันสัตว์เคลื่อนที่ ในขณะกดช่องอกสัตว์เลี้ยง 

ส่วนในสุนัขขนาดเล็ก ให้ใช้มือนวดหัวใจโดยมือห่อที่ช่องอกแล้วนวดหัวใจ 

สำหรับลูกสุนัข ให้ใช้นิ้วชี้และนิ้วหัวแม่มือนวดหัวใจ

ตำแหน่งการนวดหัวใจคือบริเวณหลังข้อศอก ความถี่ของการนวดโดยทางทฤษฎีควรทำให้ได้ 100-120 ครั้งต่อนาทีเพราะให้การนวดเปรียบเสมือนการเต้นของหัวใจเหมือนจริงตามปกติ

การนวดหัวใจที่กดช่องอกลงไป ต้องไม่เกิน 2/3 ของความหนาของช่องอกสัตว์ในท่านอนตะแคง 

และช่วยหายใจโดยการเป่า เช่น เป่าลมเข้าที่รูจมูกของสัตว์เลี้ยง โดยมือจะต้องปิดช่องปากของสัตว์เลี้ยงให้สนิท เพื่อให้อากาศที่เป่าเข้าสู่ปอดเต็มที่

หากอยู่คนเดียวให้ใช้เทคนิคการนวดหัวใจและช่วยหายใจ สัดส่วน 30 :2 หมายถึงนวดหัวใจ 30 ครั้งต่อเนื่องกัน แล้วช่วยหายใจสองครั้ง ทำลักษณะนี้ไปเรื่อยๆ จนกว่าสัตว์เลี้ยงจะกลับมามีชีพจร หรือจะพยายามหายใจเอง 

หากมีผู้อยู่ใกล้เคียงแล้วสามารถช่วยกู้ชีพได้ แนะนำให้ทำการสลับเปลี่ยนกันทุกๆ 2 นาทีเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพของการกู้ชีพมากขึ้น

แต่ถ้าหากอยู่คนเดียว ก็ต้องร้องขอความช่วยเหลือจากคนที่อยู่ในบริเวณรอบข้าง เพื่อให้เข้ามาช่วยเหลือ หรือเตรียมนำพาส่งโรงพยาบาลสัตว์ใกล้เคียงโดยเร็ว

ขอให้กำลังใจเจ้าของสัตว์เลี้ยงทุกคนในยามสัตว์เลี้ยงป่วยและเน้นว่าเจ้าของต้องตั้งสติให้ดี แล้วช่วยเหลือสัตว์ตามหลักการเมื่อช่วยเหลือถูกวิธี จะช่วยลดความสูญเสีย หรือความพิการที่จะเกิดกับสัตว์ได้ 

น.สพ.นนทษิต ชุติญาณวัฒน์ 

โรงพยาบาลสัตว์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน