แผ่นดินไหวเป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นโดยไม่สามารถคาดเดาได้ และอาจสร้างความเสียหายรุนแรงต่อชีวิตและทรัพย์สิน ไม่เพียงแค่มนุษย์เท่านั้นที่ได้รับผลกระทบ แต่สัตว์เลี้ยงก็สามารถได้รับอันตรายหรือเกิดความเครียดได้เช่นกัน เจ้าของสัตว์จึงต้องเตรียมความพร้อมและมีแผนรับมือเพื่อให้สัตว์เลี้ยงปลอดภัยตลอดช่วงเวลาเกิดเหตุและหลังจากนั้น

ก่อนเกิดแผ่นดินไหว : เตรียมตัวล่วงหน้า การเตรียมความพร้อมล่วงหน้าเป็นสิ่งสำคัญ เพราะเมื่อเกิดแผ่นดินไหวขึ้นจริง อาจไม่มีเวลามากพอที่จะตัดสินใจหรือลงมือปฏิบัติได้อย่างมีประสิทธิภาพ

1.เตรียมพื้นที่ปลอดภัยภายในบ้าน เลือก จุดปลอดภัย ภายในบ้านที่สัตว์สามารถเข้าไปหลบได้ เช่น ใต้โต๊ะที่แข็งแรง มุมห้องที่ไม่มีวัตถุหนักหรือพื้นที่ที่ไม่มีหน้าต่างซึ่งอาจแตกและเป็นอันตราย หลีกเลี่ยงการวางกรงสัตว์ใกล้ ตู้หนังสือชั้นวางของ หรืออุปกรณ์ไฟฟ้า ที่อาจตกลงมาทับสัตว์ได้ หากมี สัตว์เลี้ยงขนาดเล็ก เช่น กระต่ายหนูแฮมสเตอร์ หรือสัตว์ที่อยู่ในกรง ควรเลือกวางกรงในตำแหน่งที่มั่นคงและห่างจากขอบโต๊ะ

2.ฝึกให้สัตว์เคยชินกับกรงหรือกระเป๋าหิ้ว หากต้องอพยพ การให้สัตว์คุ้นเคยกับกรงหรือกระเป๋าหิ้วจะช่วยลดความเครียดและทำให้พวกมันสงบลงได้ง่ายขึ้น ฝึกให้สัตว์เข้าไปอยู่ในกรงชั่วระยะเวลาหนึ่งในแต่ละวัน พร้อมให้ขนมหรือของเล่นเพื่อให้รู้สึกว่ากรงเป็นสถานที่ปลอดภัย

3.เตรียมอุปกรณ์ฉุกเฉินสำหรับสัตว์เลี้ยง

จัดกระเป๋าฉุกเฉินสำหรับสัตว์เลี้ยง โดยควรมีสิ่งของต่อไปนี้ :

 อาหารเม็ดหรืออาหารเปียกสำหรับสัตว์เลี้ยง (อย่างน้อย 7-3 วัน)

 น้ำสะอาดสำหรับสัตว์เลี้ยง (อย่างน้อย 7-3วัน)

 ยารักษาโรค หรือยาเฉพาะทางสำหรับสัตว์ที่มีโรคประจำตัว

 ปลอกคอ เชือกจูง และสายรัดตัวเพื่อควบคุมสัตว์

 สำเนาเอกสารประจำตัวสัตว์ เช่น สมุดวัคซีนหรือข้อมูลติดต่อของสัตวแพทย์

 ผ้าห่มหรือเบาะรองนอนเพื่อให้สัตว์รู้สึกปลอดภัย

4.ติดไมโครชิพหรือติดป้ายชื่อให้สัตว์เลี้ยง หากสัตว์เลี้ยงพลัดหลง การมี ป้ายชื่อที่มีเบอร์โทรศัพท์ของเจ้าของ จะช่วยให้สามารถตามหาสัตว์เลี้ยงได้ง่ายขึ้น สำหรับสุนัขและแมว ในปัจจุบันเจ้าของสัตว์เองต่างใช้อุปกรณ์ติดตามที่มี GPS ในตามตัวสัตว์เลี้ยงได้ง่าย เช่น ใส่ Air Tag ที่ปลอกคอสัตว์เลี้ยง

5.วางแผนอพยพที่สามารถนำสัตว์เลี้ยงไปได้ ค้นหาสถานที่พักพิงหรือโรงแรมที่อนุญาตให้นำสัตว์เลี้ยงเข้าไปด้วย วางแผนเส้นทางหนีภัยจากบ้านไปยังจุดอพยพที่ปลอดภัย  ประสานกับเพื่อนบ้านหากต้องการให้พวกเขาช่วยดูแลสัตว์ในกรณีฉุกเฉิน

ขณะเกิดแผ่นดินไหว : การดูแลสัตว์เลี้ยงในสถานการณ์ฉุกเฉิน เมื่อเกิดแผ่นดินไหว สัตว์เลี้ยงมักจะรู้สึกตื่นตระหนกและพยายามหนีเพื่อเอาตัวรอดทำอย่างไรบ้าง 

รักษาความสงบ สัตว์เลี้ยงสามารถรับรู้ความรู้สึกของเจ้าของได้ หากเจ้าของตื่นตระหนก พวกมันอาจยิ่งเครียด ใช้น้ำเสียงที่สงบและมั่นคงเพื่อปลอบสัตว์ ไม่ควรตะโกนหรือเคลื่อนไหวรุนแรง

นำสัตว์ไปยังจุดปลอดภัย พยายามนำสัตว์ไปยังพื้นที่ที่ได้เตรียมไว้ก่อนเกิดเหตุ หากไม่สามารถย้ายสัตว์ได้ทันที ให้แน่ใจว่าสัตว์อยู่ห่างจากหน้าต่าง ชั้นวางของ หรือวัตถุที่อาจตกลงมาได้

ควบคุมสัตว์เลี้ยงให้ดี หากสัตว์ตกใจและพยายามวิ่งหนี ควรจับปลอกคอหรือใส่เชือกจูงให้แน่น

ไม่ควรปล่อยสัตว์ออกไปข้างนอก เพราะอาจเกิดอาฟเตอร์ช็อกหรือมีเศษซากอาคารที่เป็นอันตราย

หลังเกิดแผ่นดินไหว ตรวจสอบและดูแลสัตว์เลี้ยงตรวจสอบสภาพร่างกายของสัตว์ ตรวจดูว่าสัตว์ได้รับบาดเจ็บหรือมีอาการผิดปกติ เช่น เดินกระเผลก หายใจผิดปกติ หรือมีบาดแผลที่มองเห็นได้หากสัตว์ได้รับบาดเจ็บ ควรทำแผลเบื้องต้นก่อนนำไปพบสัตวแพทย์

ระวังอาฟเตอร์ช็อก แผ่นดินไหวมักมีอาฟเตอร์ช็อกตามมา ซึ่งอาจทำให้สัตว์เกิดความเครียดซ้ำควรรักษาความสงบและให้สัตว์อยู่ในที่ปลอดภัย

ตรวจสอบที่อยู่อาศัยก่อนปล่อยสัตว์ออกไป  หากบ้านเสียหายควรตรวจสอบว่ามีเศษแก้ว สายไฟขาด หรือโครงสร้างที่ไม่มั่นคงหรือไม่ ไม่ควรปล่อยสัตว์ออกไปข้างนอกจนกว่าจะแน่ใจว่าสถานการณ์ปลอดภัย

ควบคุมพฤติกรรมสัตว์เลี้ยงหลังเหตุการณ์ สัตว์บางตัวอาจมีอาการเครียด เช่น ซึม กินอาหารน้อยลง หรือมีพฤติกรรมก้าวร้าว ให้ความสนใจและใช้เวลาร่วมกับสัตว์เลี้ยงเพื่อช่วยให้สัตว์เลี้ยงปรับตัว

ติดตามข้อมูลและข่าวสารต่างๆ รวมถึงการประกาศเตือนจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ตลอดเวลา 

การเตรียมตัวรับมือกับแผ่นดินไหวเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้สัตว์เลี้ยงปลอดภัย ควรเตรียมพื้นที่หลบภัย อุปกรณ์ฉุกเฉิน และฝึกให้สัตว์เคยชินกับกรงเพื่อให้ง่ายต่อการอพยพ ในขณะที่เกิดแผ่นดินไหวควรรักษาความสงบ ควบคุมสัตว์เลี้ยงให้ดี และนำไปยังจุดปลอดภัย หลังจากเหตุการณ์ผ่านไป ควรตรวจสอบอาการของสัตว์ดูแลความปลอดภัยของที่พัก และให้สัตว์กลับมาสู่สภาพแวดล้อมที่คุ้นเคยโดยเร็วที่สุด

การมีแผนรับมือที่ดีจะช่วยให้สัตว์เลี้ยงของคุณปลอดภัยและลดความเครียดได้ในสถานการณ์ฉุกเฉินกันนะครับ

น.สพ.นนทษิต ชุติญาณวัฒน์ 

โรงพยาบาลสัตว์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน