ล่องแก่ง‘บ้านเขาหลัก...ตรัง’ ส่องชุมชนต้นแบบ‘สายน้ำกับชีวิต วิถีแห่งความพอเพียง’

“บ้านเขาหลัก”

หมู่ 7 ต.น้ำผุด อ.เมือง จ.ตรัง เป็นหมู่บ้านเล็กๆอีกแห่งหนึ่งของ จ.ตรัง ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้าน จำนวน 183 ครัวเรือน 654 คน ใช้ชีวิต “วิถีแห่งความพอเพียง” มีความรักความสามัคคีรักใคร่กลมเกลียวกันเป็นอย่างดี

ภายในพื้นที่เล็กๆ 6,356 ไร่ รายล้อมด้วยหุบเขารู้จักกันในนาม “เขาจัน” ยังอุดมสมบูรณ์ด้วยแมกไม้น้อยใหญ่นานาพันธุ์ ทั้งสายน้ำ ลำธาร สัตว์ป่าน้อยใหญ่

 ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ภายในบ้านเขาหลัก มีชีวิตอย่างมีความสุขตามอัตภาพ ที่ผ่านมา “บ้านเขาหลัก” ได้รับรางวัลจากการดำรงตนตาม “หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9  มากมาย ทั้งในระดับจังหวัด และระดับประเทศ อาทิ  รางวัลรองชนะเลิศ หมู่บ้านส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนในป่าอนุรักษ์ โดยกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช หรือรางวัลชนะเลิศ บ้านเรือนน่าอยู่ หมู่บ้านสะอาด โดยองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ตรัง และ รางวัลชนะเลิศหมู่บ้านต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียง จ.ตรัง ประจำปี 2559 โดยสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดตรัง

ส่งผลให้ “บ้านเขาหลัก” ได้รับคัดเลือกเลือกเข้าโครงการจิตอาสา เพื่อการพัฒนาลำน้ำกับชีวิต บนวิถีแห่งความพอเพียง เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน สนองพระราชปณิธานของ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร รัชกาลที่ 10  ด้วยการดำเนินกิจกรรมเพื่อเป็นชุมชนต้นแบบ เป็นแบบอย่างให้ชุมชนอื่นๆได้ศึกษา เรียนรู้และยึดเป็นแนวของการปฎิบัติต่อไป โดยรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี จะจัด “คิกออฟ” โครงการในเดือน ก.ค.61

“สวัสดิ์ ขุนนุ้ย” ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 7 บ้านเขาหลัก เล่าให้ฟังว่า บ้านเขาหลักยังมีทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอุดมสมบูรณ์ มีภูเขา ที่ก่อให้เกิดกิจกรรม “ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์” ล่องแก่งชมธรรมชาติอันสวยงาม ภายในหมู่บ้านมีการจัดการบริการสาธารณะ เช่น วัด โรงเรียน ที่อ่านหนังสือพิมพ์ประจำหมู่บ้าน ศาลาเอนกประสงค์ ลานกีฬา สนามเด็กเล่น เป็นที่จัดกิจกรรมร่วมกันของชาวบ้านในชุมชน

ชาวบ้านมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการทำให้เกิดความรัก ความหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติ การจัดการสิ่งแวดล้อม ทั้งการจัดการขยะมูลฝอย น้ำเสียผ่านบ้าน มีการจัดระเบียบบ้านเรือนให้ถูกสุขลักษณะ เป็นหมู่บ้านที่ “ปลอดจน” ไม่มีชาวบ้านยากจน และ “ปลอดยา” ไม่มียาเสพติดในพื้นที่

นายสวัสดิ์ เล่าต่อว่า บ้านเขาหลักถูกโอบล้อมด้วย “เขาจัน” ติดกับเทือกเขาบรรทัด สมัยก่อนมีโจรชื่อ “จันทัน” ลักพาภรรยาของ “พระยาธาร” มาซ่อนภายในหมู่บ้าน ต่อมาทหารองครักษ์ติดตาม แต่เนื่องจากเป็นพื้นที่หุบขาจึงยาก แต่ก็จับกุมได้ พระยาธารจึงสั่งลงโทษประหารนายจันทัน ชาวบ้านจึงเรียกหมู่บ้านแห่งนี้ว่า “เขาหลักจัน” ต่อมาเปลี่ยนเป็น “บ้านเขาหลัก” ตั้งห่างจากที่ว่าการอำเภอเมืองตรัง ไปทางทิศเหนือ 24 กม. จึงทำให้มีแหล่งน้ำอย่างอุดมสมบูรณ์ตลอดทั้งปี

ดังนั้นคณะกรรมการหมู่บ้านจึงได้จัดตั้งกลุ่ม “ล่องแก่งเขาหลัก” ขึ้น นับตั้งแต่ต้นปี 2559 โดยพยายามดึงเอาผู้คนในชุมชนทั้งหมดมาร่วมลงหุ้น เพื่อจะได้มีความรู้สึกหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม รวมทั้งช่วยกันดูแลจัดการท่องเที่ยวให้มีคุณภาพ อันจะส่งผลให้นักท่องเที่ยวทุกคนเกิดความประทับใจ

ที่ผ่านมาชาวบ้านเขาหลัก ใช้ชีวิตอยู่ด้วยความพอเพียง มีการจัดการภายในหมู่บ้านส่งเสริมให้ทุกครัวเรือนพึ่งพาตนเอง ทำให้ชาวบ้านอยู่อย่างไม่เดือดร้อน อีกทั้งมีการส่งเสริมให้ทุกครัวเรือนตกแต่งปรับภูมิทัศน์หน้าบ้านและสองข้าง จึงทำให้สองข้างทางถนนภายในหมู่บ้านเขาหลักได้รับรางวัลในการประกวด หมู่บ้านตามโครงการ “บ้านเรือนน่าอยู่ หมู่บ้านสะอาด” ติดต่อกันหมาหลายปี รวมทั้งมีกิจกรรมด้านความเข้มแข็งชุมชน ที่สามารถเป็นต้นแบบของหมู่บ้านอื่น

ทั้งนี้ ชุมชนจะเข้ามามีส่วนร่วม เกิดจิตสำนึกรักและหวงแหน การบริการนักท่องเที่ยว การดูแลรักษาลำน้ำที่ใช้ในการล่องแก่ง เกิดรายได้ส่วนรวม โดย “ล่องแก่ง” มีกลุ่มมีสมาชิก 98 คน จะร่วมกันเป็นเจ้าของ ระยะทางในการล่องแก่ง 4.5 กม. ระยะเวลา 1.30 ชม. อัตราค่าบริการเด็ก 100 บาท ผู้ใหญ่ 200 บาท รายได้ปีที่ผ่านมามีรายได้ 2 แสนกว่าบาท

ด้าน “นายศิริพัฒ พัฒกุล” ผู้ว่าราชการจังหวัดตรัง กล่าวว่า จากการที่รัฐบาล จัดทำโครงการพัฒนา “ลำน้ำกับชีวิต บนวิถีแห่งความพอเพียง” เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน สนองพระราชปณิธานของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทาง จ.ตรัง จึงคัดเลือก “บ้านเขาหลัก” เป็นชุมชนต้นแบบ  เข้าร่วมโครงการ

ทั้งนี้ บ้านเขาหลัก เป็นชุมชนชาวบ้าน มีวิถีชีวิตริมคลองภายในหุบเขา เป็นชุมชนที่มีความพอเพียง มีความพอดีในการดำรงชีวิต สามารถบริหารจัดกาลำน้ำได้ด้วยชุมชนได้เป็นอย่างดี  และเป็นชุมชนที่มี “จิตอาสา” เข้มแข็ง มีการรวมตัวที่เหนียวแน่น มีการบำเพ็ญประโยชน์เพื่อชุมชนของตนเอง ชาวบ้านเขาหลัก  มีความรัก ความสมัครสมานสามัคคี และได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่องให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีและยั่งยืน

“หมู่บ้านเขาหลัก มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจ เป็นเมืองดุ เป็นที่พักอาศัยของโจร ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ในอดีต สิ่งเหล่านี้ส่งผลให้เห็นถึงความเป็นระเบียบวินัยว่าคนที่มีความคิดด้านลักธิการเมืองสมัยก่อน จะมีแนวคิดของการบริหารจัดการด้านระเบียบวินัยที่ดี ชาวบ้านจึงมีความเข้มแข็งมาด้วยสายเลือด แม้แต่ส่วนราชการจะนำสิ่งใดเข้าสู่หมู่บ้าน ก็จะประสบความสำเร็จ ไม่ว่าจะเป็นด้านการท่องเที่ยว เกษตร สาธารณสุข ก็จะสำเร็จ  หมู่บ้านเขาหลัก จึงมีความพร้อม” นายศิริพัฒ กล่าว

ขณะที่ นายสมพาส นิลพันธ์ รองปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี กล่าวว่า โครงการจิตอาสาเพื่อการพัฒนาลำน้ำกับชีวิต บนวิถีแห่งความพอเพียง เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน เป็นโครงการตามพระราชปณิธาน สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร เพื่อบำบัดทุกข์ บำรุงสุขประชาชน รัฐบาล ร่วมกับหน่วยงานในพระองค์ ขับเคลื่อนโครงการ คัดเลือกชุมชน จังหวัดละ 1 แห่ง เข้าร่วมโครงการ โดยรัฐบาล สนับสนุนให้เกิดขึ้นในทุกชุมชน เกิดกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน ความชุ่มชื้นจะกลับมา เป็นโครงการของรัฐบาล จะลงมาสู่พี่น้องชุมชน

“บ้านเขาหลัก เป็นชุมชนที่ได้รับคัดเลือกเข้าสู่โครงการดังกล่าว เบื้องต้นชาวบ้านเขาหลัก มีการเตรียมความพร้อมการดำเนินงาน ซึ่งมี 3 กิจกรรม คือ  1.กิจกรรมอนุรักษ์ป่าต้นน้ำลำธาร เน้นหลักในเรื่องของจิตอาสาประชนชนได้มีส่วนร่วมในดำเนินงาน  2.โครงการดูแลเรื่องฝายผลิตน้ำประปาบริการชุมชน 3.โครงการสร้างรายได้การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ การล่องแก่งตามลำน้ำเพื่อสร้างรายได้ให้เกิดกับชุมชน เป็นการดำเนินการโดยชุมชน วิถีชีวิตชาวบ้านเขาหลัก มีการอนุรักษ์ลำน้ำธรรมชาติ ไหลผ่านชุมชน 3 ลำน้ำ กิจกรรมอนุรักษ์ป่าต้นน้ำ กลางน้ำ และกิจกรรมเพื่อสร้างรายได้ด้านการท่องเที่ยว เน้นการมีส่วนร่วมของชาวบ้านด้วยจิตอาสา” นายสมพาส กล่าว

“บ้านเขาหลัก”...

ชุมชนต้นแบบของความพอเพียง พึ่งตนเอง ที่ได้รับการคัดเลือกเข้าสู่โครงการจิตอาสา เพื่อการพัฒนา “ลำน้ำกับชีวิต บนวิถีแห่งความพอเพียง” เพื่อประโยชน์สุขของประชาชน สนองพระราชปณิธานของรัชกาลที่ 10 นอกจากชาวบ้านเขาหลักจะเกิดความรู้สึกภูมิใจอย่างมากแล้ว เชื่อว่า “ความพอเพียงชุมชนต้นแบบ” ทั้งวิถีชีวิต การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อม การจัดการชุมชน จะดำรงคงอยู่อย่างยั่งยืนควบคู่กับชุมชนตราบนานเท่านาน

จิรศักดิ์ จาตุพรพิพัฒน์/ตรัง...รายงาน