ในช่วงปลายฝนต้นหนาว "โซกพระร่วงลองพระขรรค์" แหล่งต้นน้ำโบราณของกรุงสุโขทัยที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ ต.เมืองเก่า อ.เมือง จ.สุโขทัย ถือเป็นอีกจุดอันซีนที่นักท่องเที่ยวแนวผจญภัยเชิงประวัติศาสตร์นั้นชื่นชอบ และหาโอกาสมาพิสูจน์สัมผัสธรรมชาติแบบใกล้ชิด เป็นประจำทุกปี

โดยการเดินเท้าตะลุยป่าเข้าไป จะมีชาวบ้านในพื้นที่เป็นไกด์ช่วยนำทางเพื่อความปลอดภัย แล้วใช้เส้นทางราบเดินลัดเลาะป่าดิบแล้ง สลับเดินในลำธารที่มีน้ำใสไหลเย็น ทำให้รู้สึกคลายเหนื่อย เพราะได้ใกล้ชิดธรรมชาติ สูดอากาศบริสุทธิ์ แถมยังเจอ "ดอกเอื้องหมายนา" พรรณไม้ป่าที่มีช่อสีแดงดอกสีขาว ขึ้นอยู่ระหว่างทางด้วย และใช้เวลาเดินเท้าราว 30 นาที ก็ถึงจุดหมายบริเวณช่องภูเขาขาด หรือโซกพระร่วงลองพระขรรค์ ซึ่งมีน้ำตกไหลลงมาจากก้อนหินใหญ่ และมีแอ่งน้ำใสสีเขียวมรกต ดูสวยงามแปลกตา

นายสมชาย เดือนเพ็ญ นักประวัติศาสตร์ท้องถิ่นสุโขทัย กล่าวว่า โซกพระร่วงลองพระขรรค์เป็นแหล่งต้นน้ำของเมืองเก่าสุโขทัย มีการสร้างสรีดภงส์หรือทำนบพระร่วง กักเก็บน้ำไว้ใช้มาแต่โบราณ ตามตำนานเล่าว่า เมื่อครั้งพระร่วงวาจาสิทธิ์เสด็จประพาสป่า ทอดพระเนตรเห็นภูเขาลูกนี้ จึงใช้พระขรรค์ฟันจนภูเขาขาดแยกเป็นสองส่วน กลายเป็นภูมินามวิทยา บอกที่มาความหมายของสถานที่

และเมื่อวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2507 ในหลวงรัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร บริเวณโซกพระร่วงลองพระขรรค์ ต้นทางน้ำที่ไหลสู่สรีดภงส์ และได้พระราชทานพระบรมราชวินิจฉัยเกี่ยวกับความสามารถของคนสุโขทัยโบราณ ที่มีสมเด็จพระร่วงเจ้าเป็นประมุข และความสำคัญของเขื่อนสรีดภงส์ อันเป็นประโยชน์ต่อคนไทยสมัยนั้น อีกด้วย  - 003