"ยาดอง"กับความเสี่ยงเจอ"เหล้าเถื่อน" อันตราย!! "เมทานอล"เข้าร่างกายถึง"ตาบอด-เสียชีวิต"

กลายเป็นเหตุสะเทือนขวัญอย่าง ‘คลัสเตอร์เหล้าเถื่อน’ โดยเริ่มมีรายงานตั้งแต่เมื่อวันที่ 22-23 ส.ค. 2567 พบผู้ป่วย 16 ราย เข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาลหลายแห่ง ซึ่งทุกรายมีจุดร่วมกันคือ บริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ประเภท “ยาดอง” ที่ซื้อจากร้านย่านหทัยราษฎร์-สามวา เขตคลองสามวาและเขตมีนบุรี กรุงเทพฯ และพบว่าได้รับสารพิษจาก “เมทานอล (Methanol)” โดยล่าสุด ณ วันที่ 26 ส.ค. 2567 มีผู้ป่วยเข้ารับการรักษามากกว่า 20 ราย เสียชีวิตแล้ว 2 ราย ส่วนผู้ป่วยที่เหลือกระจายรักษาตัวในหลายโรงพยาบาล ส่วนใหญ่ใส่ท่อช่วยหายใจ

- เมทานอลคืออะไร? : ข้อมูลจากบทความ “แอลกอฮอล์ คืออะไร” โดยองค์การสุรา กรมสรรพสามิต อ้างอิงจากข้อเขียนของ รศ.สุชาตา ชินะจิตร คณะกรรมการที่ปรึกษาความปลอดภัยด้านเคมี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่อยู่ในเว็บไซต์ http://www.chemtrack.org/ ฐานความรู้เรื่องความปลอดภัยสารเคมี ศูนย์ความเป็นเลิศด้านการจัดการสารและของเสียอันตราย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ระบุความแตกต่างของแอลกอฮอล์ 2 ชนิดไว้ดังนี้

“เอทานอล (Ethanol)” หรือ “เอทิล แอลกอฮอล์ (Ethyl Alcohol)”  เป็นแอลกอฮอล์ที่ใช้ในการผลิตสุรา ใช้หมักดอง และใช้ล้างแผล

“เมทานอล” (Methanol) หรือ “เมทิล แอลกอฮอล์ (Methyl Alcohol)” เป็นแอลกอฮฮล์ที่ใช้เป็นตัวทำละลาย เช่น ใช้ผสมในทินเนอร์

“สารทั้งสองจะมีอะไรหลายๆ อย่างคล้ายกัน แต่ความเป็นพิษต่อร่างกายต่างกันมาก โรคพิษสุราเรื้อรังและตับอักเสบ เป็นอาการพิษของผู้เสพสุราเป็นระยะเวลานาน นั่นคืออาการพิษเรื้อรังที่เกิดจากเอทานอล แต่พิษเฉียบพลันที่เกิดจากการกินเข้าไปมาก ๆ ในครั้งเดียวก็คืออาการเมานั่นเอง แต่สำหรับเมทานอลพิษจะรุนแรงกว่า ผู้ป่วยอาจถึงขั้นตาบอดและตายได้ถ้าดื่มเข้าไป ข่าวตามหน้าหนังสือพิมพ์เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า มีการหามผู้ป่วยส่งโรงพยาบาล เพราะไปกินเหล้าที่เติมเมทานอลลงไป ซึ่งส่วนมากเกิดในงานเลี้ยง

บางงานเจ้าภาพต้มเหล้าเถื่อนเองและต้องการจะเพิ่มดีกรีของเหล้าให้แรงสะใจโดยวิธีลัด การหมักจะเกิดเอทานอลขึ้นตามธรรมชาติ คนที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์จะเติมแอลกอฮอล์เพื่อเพิ่มความแรงของเหล้าให้รวดเร็วขึ้น ซึ่งจริง ๆ ไม่ควรทำอยู่แล้ว ซ้ำร้ายนึกว่าเติมเอทานอลแต่จริงๆ ไปได้เมทานอลมาจากร้าน เพราะเวลาซื้อบอกแต่ว่าขอซื้อแอลกอฮอล์ คนขายมีตัวไหนก็หยิบตัวนั้น ถ้าบังเอิญไปถามหาร้านที่ขายส่งสิ่งก่อสร้างก็จะได้เมทานอลมา” รศ.สุชาตา ระบุในบทความ ซึ่งเขียนไว้ตั้งแต่ปี 2549

- เมทานอลมีอันตรายอย่างไรบ้าง? : ข้อมูลจากบทความ “เหล้าเถื่อน มหันตภัยร้าย คร่าชีวิต” โดยกรมควบคุมโรค ระบุว่า เมทานอลเป็นพิษต่อร่างกายมนุษย์ เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะทำให้ระคายเคืองทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ตาพร่ามัว สูญเสียการมองเห็น ปวดหัว เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย หากร่างกายได้รับในปริมาณมากอาจส่งผลให้เลือดเป็นกรด เกิดอาการชัก หมดสติและเสียชีวิต

ข้อมูลจาก กรมการแพทย์ แนะนำวิธีสังเกตอาการต้องสงสัยหากได้รับสารเมทานอล ช่วงแรกจะมีอาการมึนเมาทั่วไป แต่ต่อมาเริ่มมีอาการมึนเวียนศีรษะ คลื่นไส้อาเจียนรุนแรง หายใจเร็ว หอบเหนื่อย ตามองเห็นผิดปกติ 2 ข้าง เริ่มจากแสงสีฟ้าขาวปุยคล้ายหิมะไปจนมืดบอด ชักเกร็งกระตุกทั้งตัว มีอาการซึม ปลุกไม่ตอบไม่ตื่น หากพบอาการลักษณะนี้ให้รีบนำตัวส่งโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด

- ยาดองคืออะไร? : บทความ “ยาดองเหล้าหนึ่งในการรักษาโรคด้วยพืชสมุนไพร” โดยกลุ่มงานวิชาการเภสัชกรรมแผนไทย สถาบันการแพทย์แผนไทย อธิบายว่า ยาดองเหล้าที่ขายทั่วไปเตรียมได้จากการนำพืชสมุนไพรมาแช่ด้วยเหล้า โดยเหล้าจะเป็นตัวทำละลายดึงเอาตัวยาออกมาจากพืชสมุนไพร และยังช่วยถนอมรักษายาไม่ให้บูดเน่าง่าย ส่วนการตั้งชื่อยาดองเหล้าและแต่ละสูตรนั้น จะนิยมตั้งชื่อให้มีผลทางการค้าที่แสดงถึงความเป็นยาบำรุงกำลัง เพิ่มความแข็งแรง หรือบำรุงกำหนัด เช่น กระโดดกำแพง สาวน้อยตกเตียง โด่ไม่รู้ล้ม กำลังเสือโคร่ง แสนนางวาน เป็นต้น

บทความ “ยาดองเหล้าสมุนไพรไทย Yadong - Thai Herbal Liquor” เขียนโดย ผศ.ณัฏฐิรา กาญจนศิลป์ อาจารย์สาขาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎนครสวรรค์ และ พงษ์บริพัตร พันธางกูร นักศึกษาสาขาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มรภ.นครสวรรค์ กล่าวถึงสมุนไพรที่นำมาใช้ทำยาดองไว้หลายชนิด เช่น กำลังเสือโคร่ง (หรือพญาเสือโคร่ง) ม้ากระทืบโรง โด่ไม่รู้ล้ม กำลังช้างสาร สาวร้อยผัว (หรือรากสามสิบ) สาวสะดุ้ง

อนึ่ง แม้ชื่อยาดองส่วนใหญ่จะส่อให้คิดไปในเรื่องเพศ หรือเน้นชูกำลังความแข็งแรงทางกายของผู้ชาย แต่ก็มียาดองบางสูตรที่คิดค้นขึ้นมาเพื่อบำรุงสุขภาพของผู้หญิงโดยเฉพาะ อาทิ

“สาวร้อยผัว หรือรากสามสิบ” เป็นสมุนไพรบำรุงสำหรับสตรีโดยเฉพาะ เพราะช่วยในการกระตุ้นฮอร์โมนเพศหญิง ทำให้รู้สึกคึกคัก กระปรี้กระเปร่า จึงเป็นที่มาของชื่อ “สาวร้อยผัว” นั่นเอง ซึ่งมักจะนิยมนำส่วนรากมาใช้รักษาโรคเป็นส่วนใหญ่

“สาวสะดุ้ง” สรรพคุณเช่นเดียวกันกับสาวร้อยผัว สมุนไพรสาวสะดุ้งจะช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงโลหิต แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติของสตรี และช่วยให้ผิวพรรณเปล่งปลั่ง มีน้ำมีนวลมากขึ้น
สามารถนำมาใช้ได้ทั้งรากและลำต้น

“นอกจากนี้ยังมีชื่อยาดองแปลกๆ และน่าจดจำอีกมากมาย ที่เกิดขึ้นจากการคิดค้นสูตรขึ้นมาใหม่ของชาวบ้านหรือผู้ประกอบการซุ้มยาดอง เช่น นารีรำพึง เฒ่ากระโดดกำแพง น้องเมียสะอื้น สาวน้อยตกเตียง ฤๅษีลืมไพร ฤๅษีชุบตน พญาพันรู เฒ่าปล้ำช้าง แม้ชื่อเหล่านี้จะไม่ได้ตั้งตามสมุนไพรที่ใช้ เพราะมีการน าสมุนไพรหลากหลายชนิดมาผสมกัน แต่ยังคงสะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาชาวบ้าน ที่ทำให้ยาดองมีความพิเศษแตกต่างไปจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ชนิดอื่นๆ” บทความดังกล่าวระบุ

แม้จะมีประโยชน์แต่ก็มีข้อควรระวัง บทความเดียวกันยังระบุด้วยว่า ยาดองมีข้อห้ามใช้ในผู้ที่มีโรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคตับ สตรีมีครรภ์

- ยาดองกับสถานะทางกฎหมาย : แม้ซุ้มยาดองจะสามารถพบเห็นได้ทั่วไปจนชินตาในสังคม และเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านของแต่ละท้องถิ่นในการนำสุรามาผสมกับสมุนไพรต่างๆ แต่ในความเป็นจริงแล้วยาดองถือเป็น “สิ่งผิดกฎหมาย” ไม่ว่าจะใช้สุราที่ผลิตอย่างถูกต้อง (เสียภาษี) หรือสุราเถื่อน (ไม่เสียภาษี) เป็นวัตถุดิบก็ตาม เนื่องจาก พ.ร.บ.ภาษีสรรพสามิต พ.ศ. 2560 ไม่อนุญาตให้ทำได้ โดยแบ่งประเภทความผิดไว้ดังนี้

“กรณีใช้สุราที่ผลิตอย่างถูกต้องเป็นวัตถุดิบ” จะมีความผิดตามมาตรา 155 (ไม่มีใบอนุญาตขาย) มาตรา 157 (เปลี่ยนแปลงภาชนะบรรจุสุรา) และมาตรา 158 (เปลี่ยนแปลงสุรา) ซึ่งมีโทษปรับสูงสุดไม่เกิน 5,000 บาท

“กรณีใช้สุราที่ผลิตอย่างไม่ถูกต้องเป็นวัตถุดิบ” จะมีความผิดตามมาตรา 191 (ขายสุราที่ผลิตโดยไม่ได้รับอนุญาต) และมาตรา 192 (ซื้อหรือครอบครองสุราที่ผลิตโดยไม่ได้รับอนุญาต) ซึ่งมีโทษปรับสูงสุดไม่เกิน 50,000 บาท

อ้างอิง

- https://www.liquor.or.th/aic/detail/พิษของแอลกอฮอล์

- https://ddc.moph.go.thhttps://static.naewna.com/uploads/publish/1036720200813024432.pdf

- https://www.facebook.com/photo/?fbid=843795004603232&set=a.247529827563089

- https://ittm.dtam.moph.go.th/images/knowleaga/2/ยาดองเหล้าหนึ่งในการรักษาโรคด้วยพืชสมุนไพร.pdf

- https://www.excise.go.th/cs/groups/public/documents/document/dwnt/mzy2/~edisp/uatucm366792.pdf

- https://www.naewna.com/local/686205

- 006