การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หรือ Climate change ในปัจจุบันเป็นสาเหตุสำคัญทำให้ภัยธรรมชาติที่เกิดขึ้นทั่วโลกมีความรุนแรง  จำเป็นจะต้องวางแผนรับมือไว้ล่วงหน้าก่อนโดยเฉพาะปัญหาเรื่องน้ำ  ซึ่งเป็นปัจจัยพื้นฐานที่สำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ  และสร้างความมั่นคงให้ประชาชน

จ.เชียงใหม่ ศูนย์กลางทางเศรษฐกิจภาคเหนือ เป็นอีกพื้นที่หนึ่งที่ประสบปัญหาเรื่องน้ำ ทั้งขาดแคลนน้ำและน้ำท่วม ที่นับวันจะรุนแรงขึ้นตามลำดับ การเติบโตทางเศรษฐกิจ และการขยายตัวของชุมชน ทำให้มีความต้องการใช้น้ำเพิ่มขึ้นสูงต่อเนื่องและมากกว่าปริมาณน้ำต้นทุนที่มีอยู่ในอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธารา จนเกิดปัญหาขาดแคลนน้ำในช่วงฤดูแล้ง ในขณะเดียวกันลุ่มน้ำตอนบน คือลุ่มน้ำแม่แตง และลุ่มน้ำแม่งัด กลับมีปริมาณน้ำเกินความต้องการ โดยเฉพาะช่วงฤดูฝนจนเกิดปัญหาน้ำท่วมเป็นประจำ

กรมชลประทาน หน่วยงานหลักด้านน้ำของประเทศ  ต้องการที่จะแก้ไขปัญหาเรื่องน้ำของจ.เชียงใหม่ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดจึงได้น้อมนำแนวพระราชดำริเครือข่ายอ่างเก็บน้ำ (อ่างพวง) และพระราชดำริโครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยังตอนบน ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 ในการบริหารจัดการน้ำจากพื้นที่ที่มีปริมาณน้ำมากไปยังพื้นที่ขาดแคลนน้ำมาต่อยอดขยายผลดำเนินโครงการเพิ่มปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธารา ซึ่งเป็นไปตามพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 ที่จะสืบสาน รักษา และต่อยอด โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของพระราชบิดา

โครงการเพิ่มปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธารา  หรือที่เรียกกันว่า โครงการอุโมงค์ผันน้ำแม่งัดแม่กวง มีลักษณะการดำเนินโครงการเช่นเดียวกับโครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยังตอนบน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่กรมชลประทานได้ดำเนินการก่อสร้างอุโมงค์ผันน้ำลำพะยังภูมิพัฒน์ เพื่อทำการผันน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยไผ่ อ.ดงหลวง จ.มุกดาหาร ซึ่งมีปริมาณน้ำมาก มายังอ่างเก็บน้ำลำพะยังตอนบน อ.เขาวง จ.กาฬสินธุ์ ซึ่งมีปริมาณน้ำน้อย ก่อนที่จะทำการกระจายน้ำให้กับพื้นที่การเกษตรของลุ่มน้ำลำพะยังตอนบน สามารถสร้างประโยชน์ครอบคลุมพื้นที่ในเขตอ.เขาวง ได้มากกว่า 12,000 ไร่

สำหรับโครงการเพิ่มปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธารานั้น กรมชลฯใช้แนวทางการบริหารจัดการน้ำเช่นเดียวกับโครงการพัฒนาลุ่มน้ำลำพะยังตอนบนฯ แต่มีขนาดที่ใหญ่กว่า เพื่อให้การบริหารจัดน้ำในลุ่มน้ำสาขาสำคัญๆ 3 ลุ่มน้ำคือ ลุ่มน้ำแม่กวง ลุ่มน้ำแม่งัด และลุ่มน้ำแม่แตง เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ

ลุ่มน้ำแม่กวง กรมชลฯได้มีการสร้างอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธาราฯ มาตั้งแต่ปี พ.ศ.2519 เพื่อประโยชน์ด้านอุปโภค-บริโภค และการเกษตร ในเขตพื้นที่ จ.เชียงใหม่ และ จ.ลำพูน 175,000 ไร่ แต่ด้วยลุ่มน้ำแม่กวง มีความต้องการน้ำสูงขึ้นจนเกิดปัญหาขาดแคลนน้ำ137 ล้าน ลบ.ม./ปี และจะเพิ่มเป็น 173 ล้าน ลบ.ม./ปีในอีก 20 ปีข้างหน้า จึงจำเป็นต้องจัดหาน้ำเพิ่มให้อ่างฯ

ลุ่มน้ำแม่งัด ได้มีการก่อสร้างเขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล อันเนื่องมาจากพระราชดำริ แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ.2528 มีความจุในระดับกักเก็บ 265 ล้าน ลบ.ม. เพื่อประโยชน์ด้านอุปโภค-บริโภค การเกษตร และการผลิตกระแสไฟฟ้า โดยสามารถส่งน้ำให้พื้นที่ทำการเกษตรรวมทั้งหมด 207,289 ไร่ แต่ปริมาณน้ำที่มีอยู่เกินความต้องการ

ส่วนลุ่มน้ำแม่แตง ไม่มีเขื่อนขนาดใหญ่ มีเพียงประตูระบายน้ำแม่ตะมาน และฝายแม่แตง แต่มีปริมาณน้ำมากกว่าลุ่มน้ำอื่นๆ เฉลี่ยประมาณปีละถึง 622 ล้าน ลบ.ม. 

การดำนินโครงการเพิ่มปริมาณนํ้าในอ่างเก็บนํ้าเขื่อนแม่กวงอุดมธารา ก็เพื่อให้มีการบริหารจัดการน้ำในลุ่มน้ำแม่แตง-แม่งัด-แม่กวง เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ยังช่วยลดป้ญหาน้ำท่วมในเมืองเชียงใหม่และใกล้เคียง รวมทั้งช่วยรักษาความสมดุลของระบบนิเวศท้ายน้ำ เมื่อแล้วเสร็จทั้งโครงการจะสามารถผันน้ำไปยังอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่กวงอุดมธาราได้ 160 ล้าน ลบ.ม. ต่อปี

นอกจากนี้ กรมชลฯยังจะดำเนินการส่งน้ำจากอ่างเก็บน้ำเขื่อนแม่งัดสมบูรณ์ชล กลับไปยังระบบส่งน้ำของโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาแม่แตง เพื่อสนับสนุนให้พื้นที่การเกษตรในลุ่มน้ำแม่แตงในฤดูแล้งประมาณ 25 ล้านลบ.ม. ต่อปี สามารถเพิ่มพื้นที่เพาะปลูกได้ 14,550 ไร่ ตลอดจนช่วยสนับสนุนน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภค การท่องเที่ยว และภาคอุตสาหกรรม  ในเขตพื้นที่ จ.เชียงใหม ่และลำพูน จากปีละ 13.31 ล้านลบ.ม. เป็น 49.99 ล้าน ลบ.ม. ซึ่งจะทำให้ประชาชนทั้ง 3 ลุ่มน้ำย่อยของลุ่มน้ำปิงดังกล่าว ได้รับประโยชน์จากโครงการโดยตรง ทั้งช่วยลดปัญหาน้ำท่วมโดยเฉพาะในลุ่มน้ำแม่แตง และพื้นที่เศรษฐกิจของจ.เชียงใหม่ ด้วย

สำหรับโครงการเพิ่มปริมาณนํ้าในอ่างเก็บนํ้าเขื่อนแม่กวงอุดมธาราขณะนี้คืบหน้าไปมากกว่า 80% แล้ว คาดว่าจะแล้วเสร็จภายในปี 2572 ที่จะถึงนี้ รออีกไม่นาน อุโมงค์ผันน้ำที่ใหญ่่ที่สุดของประเทศไทยก็จะแล้วเสร็จสมบูรณ์ ปัญหาเรื่องน้ำของจ.เชียงใหม่ก็จะคลี่คลายลงอย่างแน่นอน