วันที่ 24 มกราคม 2568 นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา ให้ความรู้ด้านสุขภาพ ผ่านเพจเฟซบุ๊ก "หมอเจด" ในหัวข้อ 5โรคถึงตุย! อันตรายจาก PM 2.5

ช่วงนี้ฝุ่น PM 2.5 กลับมาอีกแล้ว แถมหนักมากด้วยนะ ที่กรุงเทพ หรือหลายๆพื้นที่ต้องปิด WFH ซึ่งหลายคนอาจรู้สึกแสบจมูก คัดจมูก ไอ หรือแม้แต่รู้สึกหายใจไม่ค่อยออก เป็นเพราะฝุ่นพวกนี้มันเล็กมาก เล็กกว่าขนาดเส้นผมของเราหลายเท่า และมันสามารถเข้าไปในร่างกายของเราได้ลึกถึงระดับปอดเลย

ปัญหาคือ PM 2.5 ไม่ใช่แค่ทำให้เราไอหรือคัดจมูกแค่วันสองวัน แต่มันเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดโรคหลายอย่าง และถึงตุยได้เลยนะ กลุ่มคนที่ต้องดูแลตัวเองและต้องดูแลตัวเองมากๆ ก็คือกลุ่มคยที่ร่างกายอ่อนแออยู่แล้ว เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ และคนที่เป็นโรคประจำตัว 5 โรคถึงตุยที่มากับ PM 2.5 มีอะไรกันบ้าง มาดู!

1. เยื่อบุตาอักเสบ (Conjunctivitis)

หลายคนคงรู้สึกแสบตานะ เพราะเลี่ยงได้ยาก PM 2.5 ไม่ได้มีผลแค่กับปอด แต่ยังทำให้ตาของเราอักเสบได้ด้วย เพราะฝุ่นละอองเล็ก ๆ มันทำให้ระคายเคืองเยื่อบุตา ทำให้เกิดการอักเสบและส่งผลให้ดวงตาแดง เคือง หรืออาจติดเชื้อได้ อันนี้ไม่ถึงตุย แต่ก็ส่งผลต่อการใช่ชีวิตนะ

อาการที่พบบ่อย
•ตาแดง แสบตา รู้สึกเหมือนมีฝุ่นเข้าตาตลอดเวลา
•น้ำตาไหลเยอะผิดปกติ
•คันตา หรือมีขี้ตาสีขาวขุ่นหรือสีเหลืองมากกว่าปกติ

ป้องกันยังไงดี?
•หลีกเลี่ยงการขยี้ตา เพราะอาจทำให้ติดเชื้อง่ายขึ้น
•สวมแว่นกันแดดหรือแว่นตาเพื่อป้องกันฝุ่นเข้าตา
•ล้างหน้าหรือใช้น้ำเกลือล้างตาหลังกลับจากข้างนอก
•ถ้ามีอาการตาแดงรุนแรง หรือเจ็บตา ควรรีบไปหาหมอ

2.ถุงลมโปร่งพอง (Emphysema)

ใครที่สูบบุหรี่คงเคยได้ยินว่า “บุหรี่ทำลายถุงลมปอด” แต่รู้ไหมว่า PM 2.5 ก็อันตรายไม่แพ้กันเลย เพราะฝุ่นพวกนี้สามารถเข้าไปลึกถึงถุงลมปอด ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรัง พอนาน ๆ ไปถุงลมปอดจะขยายผิดปกติ เสียความยืดหยุ่น จนปอดทำงานได้ไม่ดี

อาการที่ต้องสงสัยคือ
•หายใจไม่อิ่ม เหนื่อยง่ายขึ้นโดยเฉพาะเวลาทำกิจกรรม
•ไอเรื้อรัง มีเสมหะเยอะ
•ริมฝีปากหรือปลายนิ้วเริ่มคล้ำ เพราะออกซิเจนไปเลี้ยงไม่พอ

3. โรคหลอดเลือดสมอง และสมองเสื่อม

หลา คนอาจจะสงสัย แล้ว PM 2.5 เกี่ยวอะไรกับสมอง จริงๆมันมีผลกระทบต่อสมองด้วยนะ งานวิจัยพบว่าฝุ่นพวกนี้สามารถเข้าไปในกระแสเลือดและส่งผลต่อระบบไหลเวียนโลหิตในสมอง ทำให้เกิดอาการอักเสบ และอาจนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) หรือโรคสมองเสื่อม (Alzheimer’s)

อาการที่ต้องสังเกต
•ปวดหัวเรื้อรัง มึนงงบ่อย
•ความจำแย่ลง หลงลืมง่าย
•มีอาการแขนขาอ่อนแรง ตามองเห็นไม่ชัด เห็ภาพซ้อน หน้าเบี้ยว แขนอ่อนแรง พูดไม่ชัด พูดไม่เป็นภาษา
ดูแลตัวเองยังไงดี?
•ออกกำลังกาย และทำกิจกรรมที่ช่วยกระตุ้นสมอง เช่น อ่านหนังสือ เล่นเกมฝึกสมอง
•นอนหลับให้เพียงพอ
•หลีกเลี่ยงไปพื้นที่ที่มีค่าฝุ่นสูง และใช้เครื่องฟอกอากาศในบ้าน

4. โรคหัวใจและหลอดเลือด
หลายคนคิดว่า PM 2.5 มีผลแค่กับปอด แต่จริง ๆ แล้วมันส่งผลกระทบต่อหัวใจด้วย ฝุ่นพวกนี้สามารถเข้าไปในกระแสเลือด กระตุ้นให้เส้นเลือดอักเสบและแข็งตัวเร็วขึ้น ทำให้เสี่ยงเป็นโรคหัวใจและความดันโลหิตสูง

สัญญาณอันตราย
•เจ็บแน่นหน้าอก รู้สึกเหมือนมีอะไรมากดทับ
•หัวใจเต้นผิดปกติ รู้สึกเหนื่อยง่าย
•วิงเวียนศีรษะ หรือหน้ามืดบ่อย ๆ

ป้องกันยังไงดี?
•หลีกเลี่ยงสถานที่ที่อากาศแย่ ๆ
•กินอาหารที่ดีต่อหัวใจ เช่น ผัก ผลไม้ ไขมันดีอย่าง อะโวคาโด แซลมอน และเลี่ยงของทอด
•ออกกำลังกายสม่ำเสมอ แต่แนะนำออกในที่ร่ม

5.โรคมะเร็งปอด
นี่คือโรคที่น่ากลัวสุด ๆ เพราะ PM 2.5 ไม่ใช่แค่ฝุ่น แต่ยังมีสารเคมีที่เป็นสารก่อมะเร็งปะปนอยู่ด้วย เช่น สารโพลีไซคลิกอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอน (PAHs) ที่สามารถเข้าไปทำลายเซลล์ปอดและเพิ่มโอกาสเกิดมะเร็ง

สัญญาณเตือนที่ควรระวัง
•ไอเรื้อรัง หรือไอแล้วมีเลือดปน
•น้ำหนักลดลงเร็วผิดปกติ
•เหนื่อยง่าย อ่อนเพลียตลอดเวลา

ป้องกันตัวเองยังไง?
•เช็กค่าฝุ่นก่อนออกจากบ้าน ถ้าสูงเกินไปควรเลี่ยง
•ใช้เครื่องฟอกอากาศในบ้านเพื่อช่วยลดฝุ่นที่เราหายใจเข้าไป
•หลีกเลี่ยงควันบุหรี่ เพราะเป็นตัวกระตุ้นมะเร็งปอดอีกแรง
•กินอาหารที่ช่วยต้านอนุมูลอิสระ เช่น วิตามินซีและอี หรือควรลดการอักเสบด้วยแอสตาแซนธิน ก็จะช่วยต้านอนุมูลอิสระ

PM 2.5 เป็นอันตรายต่อสุขภาพมากกว่าที่เราคิด มันไม่ใช่แค่ทำให้ไอหรือจาม แต่สามารถทำให้เกิดโรคร้ายแรง เช่น ถุงลมโปร่งพอง โรคหัวใจ มะเร็งปอด โรคสมองเสื่อม และแม้แต่ทำให้ผิวพังได้

สิ่งที่เราทำได้ดีที่สุดคือ ป้องกันตัวเอง หลีกเลี่ยงฝุ่นให้มากที่สุด สวมหน้ากากที่เหมาะสม และดูแลสุขภาพให้แข็งแรงอยู่เสมอ อย่าลืมเช็กค่าฝุ่นก่อนออกจากบ้านทุกวัน ดูแลตัวเองด้วยนะครับ ที่ไหนค่าฝุ่นสูงคอมเมนต์บอกหน่อย ส่วนใครที่มีคำถามก็คอมเมนต์ได้เลยนะครับ