พาชิมละมุดสีดา ผลไม้โบราณ อายุต้นไม่ต่ำกว่า 100 ปี หลงเหลือเพียง 2 ต้นในตำบลโคกหม้อ #เมืองราชบุรี ผลสีส้มอมแดงรสชาติออกหวานน้อย เป็นผลไม้โบราณที่หาพบได้น้อยในปัจจุบัน สรรพคุณทางยารักษาได้หลายโรค

"ละมุดสีดา" ถือเป็นผลไม้โบราณชนิดหนึ่ง สมัยนี้น่าจะหากินได้ยากแล้วและจัดเป็นไม้ที่อยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ คนสมัยก่อนนิยมปลูกกันมากเป็นผลไม้ในสวน ผู้เฒ่าผู้แก่หลายคนอาจจะรู้จัก แต่มารุ่นลูกหลานอาจไม่รู้จัก เพราะเป็นผลไม้ที่ตามท้องตลาดแทบไม่มีขายแล้ว 

สำหรับที่พบเห็นนี้ปลูกอยู่บริเวณบ้านของนางผ่องจิตต์ อู๋ทอง อายุ 80 ปี หมู่ 3 ต.โคกหม้อ อ.เมือง จ.ราชบุรี ลักษณะลำต้นสูงใหญ่คาดว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า 100 ปี ซึ่งเมื่อดูจากอายุของเจ้าของบ้านแล้วเมื่อเทียบกับอายุของต้นละมุดสีดาที่มีลักษณะสูงใหญ่โต 2 คนโอบก็แทบไม่มิด แผ่กิ่งก้านสาขามีลูกห้อยระย้าตามกิ่ง เวลาจะเก็บแต่ละครั้งจะต้องใช้การปีนขึ้นไปตัดกิ่งลงมา หรือไม่ก็ใช้ตะกร้อค่อยๆ สอยลงมาทีละลูก 

ลักษณะของลูกจะมีสีส้มอมสีแดง บางกิ่งจะมี 1- 2 ลูก ถ้าสุกงอมลูกจะมีสีแดงเข้ม มีกลิ่นหอมอ่อนๆ คล้ายละมุดไทยทั่วไป ด้านในเนื้อมีเมล็ด 2-3 เม็ด นาน ๆ จึงจะติดลูกดกสักครั้ง โดยนายสินาด รุ่งจรูญ นายกเทศมนตรีตำบลหลักเมือง นายกุณฑล ปูรณวัฒนกุล ประธานเครือข่ายธุรกิจบิสคลับประเทศไทย พร้อมคณะได้จัดกิจกรรมมาเยี่ยมบ้านผู้สูงอายุ และได้มีการสอบถามประวัติความเป็นมาถึงผลไม้โบราณชนิดนี้ที่ทราบว่าคงเหลือให้เห็นในพื้นที่เพียงแค่ 2 ต้นเท่านั้น 

นางผ่องจิตต์ อู๋ทอง เจ้าของบ้าน กล่าวว่า ที่บ้านมีอยู่ 2 ต้น โดยต้นแรก เกิดมาก็เห็นเป็นต้นใหญ่แล้ว คาดว่าเป็น 100 ปีมาแล้ว เพราะว่าป้าอายุ 80 ปีก็เห็นต้นละมุดสีดาต้นนี้อยู่หน้าบ้านอยู่แล้ว เลยไม่รู้ว่ามีอายุเท่าไหร่แน่ เพราะคนที่ปลูกได้เสียชีวิตไปแล้วและอีกต้นเป็นต้นเล็กตนปลูกเองเมื่ออายุประมาณ 20 ปี ส่วนอายุต้นตอนนี้ประมาณ 60 ปีมาแล้ว ปีนี้ออกลูกเยอะมากที่สุด เพราะเห็นมีลูกทุกยอด ถือเป็นพันธุ์ไม้ที่ค่อนข้างหายาก และไม่เป็นที่นิยมในการปลูกเพราะให้ผลยาก เก็บก็ยากด้วย รสชาติก็กินเหมือนละมุดไทยทั่วไป ออกหวานน้อยกว่าละมุดไทย หอมอ่อน ๆ ที่บ้านไม่เคยขาย เก็บแจกอย่างเดียว เพราะหาคนขึ้นไปเก็บยาก 

สมัยก่อนที่เรียนประถม เคยเก็บไปขายเพื่อน ๆ ลูกละ 5 สตางค์ ในตำบลโคกหม้อน่าจะมีที่นี่ที่เดียว ที่อื่นอาจจะเป็นละมุดไทยทั่วไป คาดว่าน่าจะเป็นพืชในตำนานที่ขาดการเผยแพร่ อีกทั้งก็ขึ้นยากเมล็ดก็งอกยากมาก แล้วอีกหลายปีถึงจะมีลูกออกมาให้กิน ถือว่าเป็นผลไม้โบราณของไทยที่หากินได้ยากแล้วปัจจุบันนี้

สำหรับสรรพคุณละมุดสีดา จากการสืบค้นข้อมูลเป็นผลไม้ที่มีวิตามินและแร่ธาตุหลายชนิด มีเส้นใยที่สูง ผลสดจะมีเนื้อหวานกรอบ ช่วยให้รู้สึกสดชื่น ช่วยสร้างภูมิคุ้มกัน ช่วยปรับสมดุลระบบขับถ่าย ลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งลำไส้ สามารถดัดแปลงเป็นแยมหรือ ไวน์ได้ด้วย ตำราโบราณเชื่อว่า คนที่เพิ่งหายเจ็บไข้หรือเพิ่งฟื้นไข้ เมื่อได้กินละมุดสีดา 1-2 ผล จะช่วยทำให้จิตใจชุ่มชื่นหายอ่อนเพลีย 

สำหรับเปลือกทางยา เปลือกต้นต้มกับน้ำดื่มแก้ท้องเสีย เปลือกต้นนำมาต้มเอาน้ำอาบแก้โรคผิวหนัง พวกผื่นคัน เปลือกนอกมีสรรพคุณเป็นยาแก้บิด ยาถ่ายพยาธิ เมล็ดใช้เป็นยาแก้ไข้ ยาขับพยาธิ ยาต้านโรคเรื้อน 

ส่วนลำต้นตามความเชื่อเรื่องเครื่องราง ของขลัง ไม้ละมุดสีดาเป็นเนื้อไม้ที่มีสีน้ำตาลสวย เนื้อเหนียวคงทน จึงนิยมนำมาแกะทำเป็นปลัดขิก หรือตะกรุดของขลัง เพื่อพกติดตัว มีความเด่นด้านเสริมเสน่ห์เมตตา จึงทำให้ละมุดสีดาถือเป็นพันธุ์ไม้ไทยที่ควรค่าแก่การส่งเสริมการปลูก เพื่ออนุรักษ์พันธุ์ซึ่งเป็นได้ทั้งอาหารรวม ทั้งยาสมุนไพร ก่อนที่จะสูญพันธุ์หายไปในอนาคต