“พาราณสี” ได้ขึ้นชื่อว่า เป็นเมืองแห่งมนต์เสน่ห์ของประเทศอินเดีย และเป็นสัญลักษณ์แห่งวิถีชีวิตของชาวอินเดีย ผ่านแม่น้ำคงคาที่ทอดยาวให้แก่ผู้คนนานกว่า 4,000 ปี ทำให้ผู้มาแสวงบุญยังแดนพุทธภูมิจะต้องมาเยือนแม่น้ำคงคาที่ทอดยาวให้เห็นวิถีชีวิตอันงดงามของชาวอินเดีย ซึ่งผูกพันกับแม่น้ำคงคามาอย่างยาวนาน

ในหนังสือ มือค้นปนปากพูด ตอน หอมกลิ่นพาราณสี โดย “พระธรรมโพธิวงศ์”(วีรยุทธ์ วีรยุทฺโธ) หรือ สมณศักดิ์ในปัจจุบันคือ "พระราชรัตนรังษี" เจ้าอาวาส วัดไทยพุทธคยา หัวหน้าพระธรรมฑูต สายประเทศอินเดีย-เนปาล ได้เขียนไว้อย่างน่าสนใจว่า ประวัติที่ยาวนานนับ 4,000 ปี ของเมืองพาราณสียังไม่เสื่อมทรุดบุบสลาย คงมีชื่อเป็นอมตะ มีชีวิตชีวาอยู่ยงคงที่ ด้วยมีวัฒนธรรมประเพณีที่เข้มแข็งเป็นแบบฉบับของตัวเอง แม้ว่าเมื่อปี พ.ศ.1692 จะเป็นยุคที่มุสลิมของสุลต่านเดลี ได้แผ่แสนยานุภาพรุกรานครอบงำเมืองพาราณสี และได้ทำลายเทวสถานซึ่งเป็นฐานแห่งความเชื่อของชาวเมืองพาราณสีลงเป็นอันมาก ด้วยเหตุผลทางด้านการเมือง ที่พยายามทำลายโครงสร้างทางสังคม ซึ่งเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน จึงได้เปลี่ยนชื่อจากเมืองพาราณสีมาเป็น มุฮัมหมัดดาบาด แต่กระนั้นก็ไม่สำเร็จ เมืองนี้ยังคงถูกเรียกขานว่า เมืองพาราณสี หลังหมดยุคมุสลิมเรืองอำนาจ ได้เข้าถึงยุคการล่าอาณานิคมของอังกฤษ ซึ่งได้แผ่แสนยานุภาพเข้ามาทางอินเดียตะวันตกและอินเดียทางเหนือ ส่วนอังกฤษที่พร้อมด้วยกำลังทหารและสรรพาวุธเข้ายึดครองพาราณสีได้สำเร็จในปี พ.ศ.2318

เรื่องราวของเมืองพาราณสียังไม่จบเพียงเท่านี้ เพราะแม้ว่าในยุคนั้น อังกฤษจะอยู่ในฐานะผู้ปกครอง แต่ด้วยความที่เมืองพาราณสีมีความเข้มแข็งทางด้านวัฒนธรรม จึงทำให้อังกฤษประสบปัญหาในเชิงบริหาร จึงพยายามเปลี่ยนชื่อเมืองเช่นเดียวกับเมื่อครั้งที่มุสลิมได้เคยพยายามจะเปลี่ยนชื่อให้เมืองนี้ใหม่ โดยถูกเรียกว่า เบนารัส (Banaras)

ในหนังสือยังระบุด้วยว่า แม้จะถูกเปลี่ยนชื่อใหม่อย่างเป็นทางการ แต่ชาวเมืองยังคงเรียกชื่อที่คุ้นหู และ ติดปากว่า "พาราณสี" จนกระทั่งวันที่ 15 สิงหาคม พ.ศ.2490 อินเดียได้รับเอกราชจากประเทศอังกฤษ พร้อมกับความเป็นไทของเมืองพาราณสีอีกครั้งหนึ่ง และสภาพสังคมของเมืองพาราณสียังเป็นเมืองป้อมปราการที่แข็งแกร่งของศาสนาฮินดู เป็นเมืองที่คงความเป็นอินเดียไว้มากที่สุด ทั้งความเชื่อ ประเพณี วิถีชีวิตและศรัทธาในศาสนา ปรัชญา

ปัจจุบันเมืองพาราณสีเป็นอำเภอหนึ่งของรัฐอุตตรประเทศ มีเมืองหลวงคือ เมืองลักเนาว์ โดยอยู่ห่างจากนครนิวเดลี 764 กิโลเมตร และ ห่างจากเมืองกัลกัตตา 677 กิโลเมตร รวมทั้งอยู่ห่างจากเมืองมุมไบ 1,476 กิโลเมตร และเมืองพาราณสียังมีมหาวิทยาลัยที่มีชื่อเสียงระดับประเทศ โดยเป็นมหาวิทยาลัยที่มีความใหญ่ที่สุดในเอเชียและใหญ่เป็นอันดับสามของโลก คือ มหาวิทยาลัยเบนารัส ฮินดู (Hindu Banaras University) ซึ่งก่อตั้งโดย บัณฑิต มะดัน โมฮัน มาลาวิยะ ซึ่งมีเป้าหมายเพื่อศึกษาและอนุรักษ์วัฒนธรรมของอินเดียรวมทั้งเมืองพาราณสี

เมื่อได้มีโอกาสลงไปสัมผัสกับเมืองพาราณสี โดยได้รับความเมตตาของ "พระครูธีรธรรมปราโมทย์" (หลวงพ่อสำเริง สุวรรณละม้าย) เจ้าอาวาส วัดดอยเทพนิมิต ต.ป่าซาง อ.แม่จัน จ.เชียงราย และ ในฐานะประธาน"โครงการจาริกธรรมตามรอยบาทพระศาสดา"ได้นำพาสื่อมวลชนทำสารคดีใน 4 สังเวชนียสถาน เพื่อบอกเล่าเรื่องในดินแดนพุทธภูมิ ทำให้คณะสื่อมวลชนก็ได้มีโอกาสมาเยือนเมืองพาราณสี สัมผัสกับแม่น้ำคงคาอันเป็นสายน้ำแห่งศรัทธาของศาสนาพราหมณ์ที่สีต่อมีคัมภีร์พระเวท และความศรัทธาในเทพเจ้าของผู้นับถือศาสนาฮินดู

ชนชั้นจันฑาลก็ยังปรากฎให้เราได้พบเห็นริมแม่น้ำคงคาซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของประเทศอินเดียที่สะท้อนให้เห็นความเอื้อเผื่อแผ่ของผู้ที่ร่ำรวยกว่าที่พร้อมแบ่งปันต่อผู้ยากไร้อย่างไม่มีที่สิ้นสุดในดินแดนพุทธภูมิ

ส่วนสุนัขและแกะสามารถมานั่งอาบแดดได้อย่างสบายๆริมแม่น้ำคงคาแห่งนี้ ซึ่งปัจจุบันมีสะพานรถไฟทอดผ่านข้ามสองฝั่งของแม่น้ำคงคา นับเป็นวิถีชีวิตที่หาดูได้ยากในประเทศอื่นๆ ท่ามกลางชาวอินเดียที่ยังคงรักษากลิ่นอายของวัฒนธรรมริมฝั่งแม่น้ำคงคาแห่งนี้ได้อย่างตราตรึงชาวโลก