เมื่อเร็วๆ นี้ สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น (มข.) ร่วมกับสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ส่งมอบ “ชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-Rapid diagnosis test; OV-RDT)” ให้แก่ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข โดย รศ.นพ.อภิชาติ จิระวุฒิพงศ์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เปิดเผยว่า มข. ได้รับการสนับสนุนจาก วช. ในการให้ทุนอุดหนุนการวิจัยเพื่อพัฒนานวัตกรรมชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT

โดยจะมอบชุดตรวจคัดกรองดังกล่าวให้แก่ กรมควบคุมโรค จำนวน 40,000 ชุด นำไปใช้สำหรับประชาชนในเขตป้องกันควบคุมโรคที่ 1, 2, 6, 7, 8, 9 และเขต 10 ประกอบด้วย เชียงใหม่ พิษณุโลก ชลบุรี ขอนแก่น อุดรธานี นครราชสีมา และ อุบลราชธานี เป็นการสนับสนุนให้ประชาชนเข้าถึงระบบบริการสาธารณสุขโดยง่าย สะดวก รวดเร็ว ซึ่งส่งผลให้การป้องกันควบคุมโรคในชุมชนมีความต่อเนื่องและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ด้าน นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร รองอธิบดีกรมควบคุมโรค ในฐานะผู้แทนกรมฯ รับมอบ กล่าวว่า ชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT ที่ได้รับในครั้งนี้ถือเป็นเครื่องมือสนับสนุนแผนยุทธศาสตร์กำจัดโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ปี 2559-2568 ได้เป็นอย่างดี โดยการตรวจปัสสาวะนี้เป็นปัจจัยหนึ่งที่จะทำให้สามารถค้นหาผู้ติดเชื้อเพื่อให้ได้รับการรักษาได้ทันท่วงที ทั้งยังให้ผลการตรวจเชิงปริมาณที่สัมพันธ์กับความหนาแน่นของพยาธิ จึงนำมาใช้ในการประเมินหลังให้ยารักษา รวมถึงหาอัตราการติดเชื้อซ้ำหรือติดเชื้อใหม่ได้ด้วย

โดยกรมควบคุมโรค สามารถเก็บตัวอย่างจากประชากรเป้าหมายจำนวนมากได้ง่ายและรวดเร็ว ซึ่งจะทำให้มีความเป็นไปได้ในการตรวจเพื่อครอบคลุมกลุ่มประชากรที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับทั่วประเทศที่มีอยู่กว่า 6-10 ล้านคน ซึ่งชุดตรวจคัดกรองนอกจากจะเป็นเครื่องมือในการควบคุมเพื่อกำจัดพยาธิเชิงพื้นที่สนับสนุนแนวนโยบายการกำจัดพยาธิใบไม้ตับเพื่อลดมะเร็งท่อน้ำดีของประเทศไทยแล้ว ยังนำไปสู่ความสำเร็จในการควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับส่งผลลดความเสี่ยงอุบัติการณ์การเกิดมะเร็งท่อน้ำดีต่อไป

สำหรับชุดตรวจพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว (OV-RDT) เป็นนวัตกรรมที่สถาบันวิจัยมะเร็งท่อน้ำดี คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้คิดค้นและพัฒนาการนวัตกรรมการตรวจวินิจฉัยพยาธิใบไม้ตับด้วยวิธีใหม่ โดยใช้ตัวตรวจจับ
จำเพาะหรือโมโนโคลนอลแอนติบอดี (monoclonal antibody) ที่มีความจำเพาะต่อพยาธิใบไม้ตับ และเป็น
สารตรวจจับสิ่งคัดหลั่ง หรือแอนติเจนของพยาธิใบไม้ตับในปัสสาวะ เป็นการพัฒนาต่อยอดจากการตรวจวิธี ELISA ให้มีรูปแบบที่ง่ายขึ้น ใช้เวลาสั้นลง และใช้ได้ในภาคสนาม โดยการตรวจใช้เวลาเพียง 10 นาที

ทั้งนี้ ได้ดำเนินการขออนุญาตขึ้นทะเบียน อย.แล้ว แต่ยังอยู่ในขั้นตอนการผลิตเชิงพาณิชย์ ในอนาคตอันใกล้ ประชาชนจะสามารถซื้อชุดตรวจคัดกรองพยาธิใบไม้ตับสำเร็จรูปชนิดเร็ว OV-RDT เพื่อให้ตรวจคัดกรองได้เอง!!!