ไม่เพียงสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงส่งผลกระทบต่อสรรพสิ่ง สิ่งมีชีวิตที่มองไม่เห็นได้ด้วยตาเปล่าอย่าง “จุลชีพ”ก็มีการเปลี่ยนแปลงตัวเองอยู่ตลอดเวลา บนความหลากหลายทางชีวภาพที่ทำให้เกิดได้ทั้งประโยชน์และโทษ ซึ่ง ผศ.ดร.พฤษท์ หาญวรวงศ์ชัย อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยาคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลได้กล่าวถึง “ทฤษฎีการคัดเลือกโดยธรรมชาติ (Natural Selection)” ของนักธรรมชาติวิทยาชาวอังกฤษ ชาร์ล ดาร์วิน (Charles Darwin) ว่าใช้อธิบายถึงความหลากหลายของจุลชีพได้เช่นกัน

นั่นคือ ภายใต้หลักการ “ธรรมชาติจะคัดเลือกในสิ่งที่เหมาะสมที่สุด” ดังนั้น ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร จุลชีพจะสามารถปรับตัวไปตามสภาวะแวดล้อมที่แตกต่างกันได้เสมอ ซึ่งจากประสบการณ์ที่ ผศ.ดร.พฤษท์ ได้ศึกษาทั้งในจุลชีพก่อโรค ซึ่งเป็นสาเหตุของการดื้อยา และใช้ประโยชน์จากจุลชีพในด้านอื่นๆ อย่างหลากหลาย จนพบว่าคุณสมบัติในการย่อยสลายของจุลชีพ สามารถนำไปใช้อธิบายข้อสังเกตของทฤษฎีการคัดเลือกโดยธรรมชาติดังกล่าวได้เช่นกัน

หนึ่งในการใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางจุลชีพที่ ผศ.ดร.พฤษท์ ได้มีส่วนร่วมศึกษาอยู่ ได้แก่ “แนวคิดที่จะใช้จุลชีพในการควบคุมวัชพืช” ด้วยวิธีที่ทำให้เกิดการติดเชื้อแล้วย่อยสลายไปเองตามธรรมชาติโดยไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตอื่น เมื่อเราได้ศึกษาจนรู้ว่าจุลชีพแบบใดสามารถจับคู่กับจุลชีพแบบใดเพื่อนำไปสู่การย่อยสลาย จะทำให้เกิดประโยชน์ในทางการเกษตรได้ต่อไปอีกมากมาย

“หากเราพยายามตั้งคำถามในสิ่งที่เกิดขึ้น แล้วพยายามมีส่วนร่วมกับสิ่งที่พบเจอจะทำให้เกิดความกระหายใคร่รู้ ซึ่งจะนำไปสู่การศึกษาต่อด้วยตัวเองนอกห้องเรียน วิชาชีววิทยา เป็นวิชาที่ศึกษาสิ่งมีชีวิตที่อยู่รอบตัวดังนั้น การศึกษาที่เปิดกว้าง โดยไม่จำกัดเพียงแต่ในห้องเรียน จะนำไปสู่การใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพได้อย่างไม่มีวันสิ้นสุด” ผศ.ดร.พฤษท์ กล่าว