หลายปีที่ผ่านมา ผู้เขียนได้มีโอกาสนำเรื่องราวเกี่ยวกับกฎหมายสิ่งแวดล้อมในหลายๆแง่มุมมาลงไว้ในคอลัมน์นี้นั้นยังปัญหาที่สะท้อนกลับมานอกจากหลักการและกระบวนการยุติธรรมคือการยื่นฟ้องคดีต่อศาลแล้ว อำนาจหน้าที่ขององค์กรหรือหน่วยงานรัฐที่มีหน้าที่ในการควบคุมจัดการปัญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมในระดับต่างๆ ยังมีจำนวนมาก และสร้างความสับสนแก่ประชาชนอยู่

ในบทความนี้ผู้เขียนจึงพยายามรวบรวมอำนาจหน้าที่ของหน่วยงานรัฐต่างๆ ตั้งแต่ระดับภาคใหญ่ จนถึงระดับท้องถิ่น เพื่อเป็นประโยชน์แก่ประชาชนที่มีปัญหาทางด้านสิ่งแวดล้อม ในการขอคำปรึกษา ร้องเรียน หรือดำเนินการตามกฎหมายได้ถูกต้อง ตามอำนาจหน้าที่ของแต่ละหน่วยงานดังนี้

คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติอำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มาตรา 13

คณะกรรมการควบคุมมลพิษ อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มาตรา 52

คณะกรรมการกองทุนสิ่งแวดล้อม อำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ มาตรา 23

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นหน่วยงานรัฐ องค์กรหลักที่มีอำนาจหน้าที่ในการควบคุมจัดการด้านสิ่งแวดล้อม ดำเนินการให้เป็นไปตามนโยบายและแผนที่คณะกรรมการสิ่งแวดล้อมกำหนดโดยมีหน่วยงานสำคัญซึ่งอยู่ในสังกัดดังต่อไปนี้ สำนักงานปลัดกระทรวง สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมกรมควบคุมมลพิษ กรมส่งเสริม

คุณภาพสิ่งแวดล้อม กรมทรัพยากรน้ำบาดาล ซึ่งเป็นหน่วยงานหลักมีอำนาจหน้าที่โดยตรงในการควบคุมและจัดการด้านสิ่งแวดล้อม

หน่วยงานที่ไม่สังกัดกระทรวงได้แก่สำนักงานตำรวจแห่งชาติ รวมถึงสถานีตำรวจทั่วประเทศ ซึ่งมีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมาย ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมทั้งประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายอื่นที่มีโทษทางอาญา

หน่วยงานราชการส่วนภูมิภาคและระดับท้องถิ่น ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ระดับจังหวัด โดยมีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้มีอำนาจหน้าที่ ระดับอำเภอโดยกำหนดให้นายอำเภอเป็นผู้มีอำนาจหน้าที่

ราชการส่วนท้องถิ่น องค์การบริหารส่วนจังหวัดตามพระราชบัญญัติองค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาลตามพระราชบัญญัติเทศบาล องค์การบริหารส่วนตำบลตามพระราชบัญญัติสภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล ซึ่งหน่วยงานดังกล่าวมีหน้าที่ในเรื่องของการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมในระดับท้องถิ่นตามโครงสร้าง

องค์กรท้องถิ่นอื่นๆ อาทิ กรุงเทพฯเมืองพัทยา องค์กรส่วนท้องถิ่นดังกล่าวมีอำนาจหน้าที่ ที่เกี่ยวข้องด้านสิ่งแวดล้อมในลักษณะเดียวกับ องค์กรระดับท้องถิ่น

นอกจากนี้ยังมีองค์กรเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมที่จดทะเบียนตามอำนาจหน้าที่ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติมาตรา 7 ซึ่งองค์กรเอกชนด้านสิ่งแวดล้อมดังกล่าว ในภาคสังคมมีส่วนในการแก้ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมให้กับประชาชนคู่ขนานกับหน่วยงานราชการโดยเฉพาะในการดำเนินการทางกฎหมาย อาทิ สภาทนายความฯ