‘ยาดองมรณะ’ไม่ใช่ครั้งแรกและครั้งสุดท้าย! นักวิชาการข้องใจผิดกฎหมายแต่กลับปล่อยซุ้มตั้งเกลื่อนเมือง

วันที่ 31 สิงหาคม 2567 ผศ.ดร.เจริญ เจริญชัย อดีตอาจารย์สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี และอดีตผู้ก่อตั้งเพจ “Surathai” เครือข่ายผู้ผลิตและจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่เป็นผลิตภัณฑ์ระดับชุมชนท้องถิ่น ให้สัมภาษณ์กับรายการ “TalkATao คุยกับ ส.ส.เท่า” ของนายเท่าพิภพ ลิ้มจิตรกร ส.ส.กรุงเทพฯ พรรคประชาชน เมื่อช่วงค่ำของวันที่ 30 ส.ค. 2567 ในประเด็นข่าวการบริโภคยาดองแล้วมีผู้เสียชีวิตและต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเป็นจำนวนมาก ว่า รอบนี้เสียชีวิตเยอะ แต่ที่พูดว่ารอบนี้คือไม่ใช่รอบแรก

ซึ่งตามกฎหมายแล้ว อนุญาตให้สุราชุมชนหรือผู้ผลิตขนาดเล็ก-ขนาดกลาง ไม่เกิน 50 แรงม้า ผลิตได้เฉพาะสุราขาว หมายถึงการนำวัตถุดิบทางการเกษตรไปหมักแล้วกลั่น มีดีกรีไม่เกิน 40 สามารถจำหน่ายได้ ดังนั้นหน้าตาของสุราประเภทนี้ก็จะเป็นน้ำใสๆ ไม่มีสี ขณะที่ยาดองก็จะนำสุราขาวนี้ไปแช่สมุนไพร เช่น ม้ากระทืบโรง โด่ไม่รู้ล้ม ฯลฯ แช่ในโหลวางขายตามซุ้ม โดยหากจำได้ ประมาณ 5 ปีก่อน หรือในปี 2562 เคยมีกรณียาดองคางคก และตนก็เชื่อว่าเหตุการณ์ครั้งล่าสุดคงไม่ใช่ครั้งสุดท้าย เพราะเมื่อเรื่องเงียบ ซุ้มยาดองที่เคยหายไปก็จะกลับมา

ส่วนเมทานอล หรือเมทิลแอลกอฮอล์ ที่พบว่านำมาใช้เป็นวัตถุดิบทำยาดองจนเกิดเหตุสลดขึ้นนั้น ก็ไม่ได้เกิดจากกระบวนการหมักเหล้าชุมชน แต่ไปซื้อมา ซึ่งอาจเป็นเพราะราคาถูกกว่าหรือไม่ก็สะดวกกว่า โดยหากใช้สุราชุมชนก็ต้องเป็นเหล้าที่มาจากกระบวนการหมักวัตถุดิบทางการเกษตร หรือหากจะใช้เหล้าเถื่อนก็ต้องไปหาเหล้าที่แอบต้มซึ่งในความเป็นจริงหาได้ยากเพราะต้องมีสถานที่ผลิต หรือจะซื้อจากแหล่งผลิตที่ขออนุญาตแล้วก็มีขั้นตอนวุ่นวายกว่า 

ในขณะที่เมทิลแอลกอฮอล์สามารถสั่งได้ทางออนไลน์และมีบริการส่งถึงบ้าน เพราะเป็นสารเคมีทั่วไปใช้เป็นตัวทำละลาย ไม่ได้ถูกควบคุมเหมือนเอทานอล หรือเอทิลแอลกอฮอล์ ซึ่งเป็นแอลกอฮอล์ที่สามารถบริโภคได้ โดยเหตุที่แอลกอฮอล์สำหรับบริโภคถูกควบคุมนั้นก็เพื่อให้เสียภาษี และแม้จะมีกฎหมายใหม่อนุญาตให้ผลิตเพื่อบริโภคเองที่บ้านได้ แต่ก็ต้องขออนุญาตและส่งตัวอย่างไปตรวจอยู่ดีด้วยข้อกังวลด้านสุขภาพ 

ทั้งนี้ หากจะทำเหล้าดื่มเองที่บ้าน สามารถทำได้ด้วยการหาน้ำผลไม้รสหวานมีน้ำตาล ซึ่งสามารถเปลี่ยนเป็นแอลกอฮอล์ เมื่อได้แอลกอฮอล์ซึ่งก็ไม่ต้องแรงมาก เพียง 5-6 ดีกรี ก็นำไปกลั่นให้ได้ดีกรีสูงขึ้นแล้วมาผสมน้ำเพื่อบริโภค จะเป็น 35 หรือ 40 ดีกรีก็แล้วแต่ แต่แอลกอฮอล์ที่เกิดจากกระบวนการนี้สามารถบริโภคได้ เพราะเชื้อยีสต์หมักแอลกอฮอล์ แบบเดียวกับการทำสาโท โดยสรุปคือยีสต์เปลี่ยนน้ำตาลเป็นแอลกอฮอล์ และเป็นแอลกอฮอล์ที่สามารถดื่มได้ ก็คือเอทานอล หรือเอทิลแอลกอฮอล์ 

แต่เมทานอล หรือเมทิลแอลกอฮอล์ มาจากผลไม้ที่มีความยืดหยุ่นได้ ก็คือผลไม้ที่มีเพคติน (Pectin) เช่น องุ่น พีช แพร์ พลัม สตรอเบอร์รี ซึ่งส่วนมากจะเป็นผลไม้จากตะวันตก ไม่ค่อยมีในผลไม้ไทย ดังนั้นการทำเหล้าเถื่อนหรือทำเพื่อบริโภคเองก็จะใช้วัตถุดิบประเภทข้าว อ้อย ซึ่งไม่มีเมทานอลหรือหากมีก็เพียงเล็กน้อย เพราะหลุดมาจากเทคติน โดยหากไปดูงานวิจัยในประเทศโรมาเนีย ในย่านทรานซิลวาเนีย เป็นเขตที่ผลิตเหล้าจากผลไม้กันมาก และเป็นผลไม้ตะวันตกที่มีเนื้อนิ่ม เช่น พลัม แอปเปิล องุ่น ลูกแพร์ 

โดยมาตรฐานเมทานอลที่อนุญาตให้เกิดขึ้นในกระบวนการได้ ต้องไม่เกิน 0.4 ตามที่งานวิจัยระบุ ซึ่งมีตัวอย่างที่เกินเพียงไม่กี่ราย แต่ประเทศโรมาเนียมีอัตราคนตาบอดจากเหล้าเถื่อนค่อนข้างสูง โดยมีตัวอย่างเพียงร้อยละ 18 ของเหล้าผลิตตามบ้านที่ผ่านมาตรฐาน ส่วนกรณีของไทย หากไม่เข้าระบบก็มีความเสี่ยง แต่จะไมได้เกิดจากการกลั่นหรือหมัก เพราะวัตถุดิบในไทยต่างจากโรมาเนีย อีกทั้งการทำเหล้าผลไม้มีต้นทุนสูง คงไม่มีใครทำกินเอง หากทำก็คงทำขายแบบเข้าสู่ระบบ ผ่านการตรวจสอบคุณภาพ จึงไม่ใช่เรื่องน่าห่วง ที่น่าห่วงคือเหล้าเถื่อนที่ไปนำเมทานอลมาเติม

สำหรับประเทศไทย มาตรฐานของสรรพสามิตอนุญาตให้มีเมทานอลในสุราไม่เกิน 1,000 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมตร หรือ 1,000 มิลลิกรัมต่อลิตร หรือร้อยละ 0.1 ซึ่งก็ถือว่าสูงแล้ว เพราะตามมาตรฐานทั่วไป หรือกรณีของไทยคือมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) คือให้อยู่ที่ไม่เกินร้อยละ 0.04 แต่จากประสบการณ์ที่ตนอยู่ในวงการนี้มา 20 ปี ไม่เคยได้รับรายงานการสุราชุมชนตรวจเจอเมทิลแอลกอฮอล์เกินค่ามาตรฐาน

“มีผู้ประกอบการส่งข้อมูลเข้ามา อาจารย์! ผมตรวจไม่ผ่าน เรื่องอะไร? ดีกรีไม่ตรง คือการวัดของเราไม่แม่นยำ แต่เขาไม่เจอเมทานอล ตลอด 20 ปีที่ผมอยู่ในวงการนี้ ไม่มีลูกศิษย์ลูกหาที่มาเรียนกันคนไหนรายงานเลยว่าเมทิลเกิน ผู้บริโภคไม่ควรจะเป็นห่วง ไม่ควรจะตกใจไปว่าสุราชุมชนจะมีไหม? สุราชุมชนเขาขออนุญาต เขาต้องส่งไปตรวจ” ผศ.ดร.เจริญ กล่าว

ผศ.ดร.เจริญ กล่าวต่อไปว่า สมมติดื่มเหล้า 1 เป๊ก หรือ 50 มิลลิลิตร ซึ่งการบริโภคยาดองจะสั่งกันแบบนี้ แต่การจะเสียชีวิตจากเมทานอลได้ ปริมาณเมทานอลต้องอยู่ที่ประมาณ 15 มิลลิลิตร สูตรคือ 15 หาร 50 แล้วปรับเป็นเปอร์เซ็นต์ แล้วคูณ 100 เท่ากับร้อยละ 30 ส่วนผสมที่อันตราย อาจเป็นเอทานอล 10 ดีกรี แต่ใส่เมทานอลถึง 30 ดีกรี เท่ากับมีดีกรีที่ดื่มได้คือ 10 แต่ดีกรีที่ดื่มแล้วตายคือ 30 เป็นไปไม่ได้ที่จะเกิดจากการหมักหรือกลั่น แต่เมทิลแอลกอฮฮล์หาซื้อได้ง่าย เป็นสารเคมีที่ใช้ในชีวิตประจำวัน

ซึ่งตนก็เดาว่า คนที่ทำยาดองที่เป็นข่าว เปลี่ยนสูตรเพราะต้องการหาแอลกอฮอล์ที่ซื้อง่ายโดยที่อาจขาดความรู้ เชื่อว่าคงไม่มีใครอยากให้ลูกค้าเสียชีวิต เพราะเกิดเหตุขึ้นแล้วก็เจ๊ง ซุ้มยาดองทั่วประเทศก็ต้องปิดไปหลายเดือนกว่าที่คนจะลืมจนสามารถกลับมาเปิดใหม่ ขณะเดียวกัน หากเจ้าหน้าที่สามารถปราบปรามซุ้มยาดองได้จริงก็จะไม่มีปัญหา เพราะเหล้าที่ขออนุญาตตามระเบียบก็ต้องกลั่นเอง ไม่สามารถไปนำเหล้าที่อื่นมาผสมได้ 

และหากอนุญาตให้ทำยาดองได้ ก็จะมีคนทำยาดองใส่ขวดขาย ก็จะมีลักษณะแบบเหล้าสี ซึ่งขวดเล็กขนาด 330 มิลลิลิตร ก็เพียงพอแล้ว มีขายทั่วไปแบบติดแสตมป์ ซุ้มยาดองก็จะขาดความน่าสนใจและความสำคัญ แต่จริงๆ ก็ไม่อยากให้กำหนดว่าขวดเล็กต้องขนาด 330 มิลลิลิตร เพราะอย่างในต่างประเทศก็มีผลิตภัณฑ์ขวดเล็กกว่านั้น ขายเป็นของที่ระลึกได้ หรือคนขี่มอเตอร์ไซค์จากเดิมที่ไปซื้อแบบแก้วเป๊กที่ซุ้มยาดอง ก็สามารถไปซื้อแบบขวดในร้านสะดวกซื้อได้ หลังจากนั้นซุ้มยาดองก็จะหายไป

“เจ้าหน้าที่ปล่อยปละละเลย ขอพูดประเด็นนี้ ปล่อยให้มีซุ้มยาดองอยู่ทั่วประเทศ ทุกตรอกซอกซอย แล้วใครต้องมารับผิดชอบเรื่องนี้ ก็คือกระทรวงสาธารณสุข ต้องมาแถลงข่าวทั้งๆ ที่เขาไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้อง เขาเป็นหน่วยงานที่ดูแลเรื่องความปลอดภัยของประชาชน เรื่องของสุขภาพ เขาเลยต้องออกมาแถลงข่าว เกิดจากเมทานอลนะ เขาไปตรวจสอบแล้ว วิเคราะห์แล้ว กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ก็สังกัดกระทรวงสาธารณสุขอีก คนที่ต้องมารับหน้าคือสาธารณสุข แต่คนที่อยู่เบื้องหลังที่ทำให้เกิดปัญหาเหล่านี้คือใครก็ไม่รู้” ผศ.ดร.เจริญ ระบุ

ผศ.ดร.เจริญ ยังกล่าวอีกว่า เจ้าหน้าที่ที่จะต้องรับผิดชอบไม่ให้มีซุ้มยาดองเพราะเป็นสิ่งผิดกฎหมาย คำถามคือแล้วปล่อยให้ของผิดกฎหมายแบบนี้อยู่เต็มบ้านเต็มเมืองได้อย่างไร อย่างตนก็เคยไปถามซุ้มยาดอง เขาบอกว่าที่ซุ้มมีหน้าที่ขายอย่างเดียว ไม่ต้องทำอะไรเลย การจ่ายส่วยหรือกระบวนการต่างๆ ต้นทางจัดการให้หมด รับเคลียร์ให้ทุกอย่าง บ้านเรามีปัญหาเรื่องนี้ แต่การเข้าระบบจะถูกตรวจสอบอย่างละเอียด จะเขียนส่วนผสมว่ามีเมทานอลก็ไม่ได้ ฉลากก็ต้องระบุชื่อและที่อยู่ของผู้ผลิต   

ขอบคุณเรื่องจาก
https://www.facebook.com/Taopiphop/videos/1576617729916334

ข่าวที่เกี่ยวข้อง
https://www.naewna.com/local/826041 แฉปมยาดองมรณะ! 2พี่น้องมือต้มเหล้าใส่'เมทานอล'ลดต้นทุน หลังไม่มีเงินจ่ายหนี้เซลล์