เกษตรทฤษฎีใหม่ เป็นแนวทางในการบริหารจัดการทรัพยากรคือที่ดินและแหล่งน้ำ เพื่อให้การทำเกษตรเกิดประสิทธิภาพสูงสุด สามารถพึ่งพาตนเองและมีรายได้หมุนเวียนตลอดทั้งปีจากการปลูกพืชหลากหลายชนิด รวมถึงจากการเลี้ยงสัตว์ ตลอดจนการมีแหล่งน้ำสำรองไว้ใช้ในฤดูแล้ง ส่วนวนเกษตร หมายถึงการทำเกษตรที่จำลองสภาพป่าธรรมชาติ ในแปลงจะมีทั้งไม้ยืนต้น ไม้ขนาดกลาง ไม้พุ่ม พืชอาหาร สมุนไพร ฯลฯ ซึ่งนอกจากจะสร้างรายได้แล้วยังดีต่อสิ่งแวดล้อมด้วย

มีตัวอย่างที่น่าสนใจ คือการเปิดเผยของ นายทองเพชร คลังแสง เกษตรกรหมู่ 2 บ้านวังน้ำขาว ต.วังน้ำขาว อ.บ้านด่านลานหอย จ.สุโขทัย ถึงที่มาของความสนใจในวนเกษตรและเกษตรทฤษฎีใหม่ เพราะในขณะที่เกษตรกรจำนวนมากเริ่มจากประสบปัญหาจากเกษตรเชิงเดี่ยว ทั้งต้นทุนค่าปุ๋ย-ค่ายาที่มีแต่จะแพงขึ้น และเมื่อผลผลิตราคาตกต่ำรายได้ก็ไม่พอกับรายจ่ายจึงค่อยปรับเปลี่ยน แต่นายทองเพชร เล่าว่า ที่ดินที่ตนมีอยู่นั้นไม่เหมาะกับการทำเกษตรเชิงเดี่ยวมาตั้งแต่แรก เนื่องจากเป็นพื้นที่แห้งแล้งดินไม่ดี และเกษตรทฤษฎีใหม่ได้พลิกโฉมพื้นที่นี้ไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง

จากพื้นที่ทั้งหมด 15 ไร่ 30 งาน 50 วา แบ่งมาทำวนเกษตร 10 ไร่ มีสระเก็บน้ำ 2 แห่ง บ่อบาดาลอีก 1 แห่ง ปลูกทั้งไม้ป่า/ไม้พื้นถิ่น เช่น สะเดา สัก พยุง ไม้เต็ง ไม้รัง พืชกินได้/ไม้ผล/สมุนไพร เช่น ไผ่ซางหม่น มะม่วง ดีปลี พริกไทย มะนาว มะกรูด มะขามเปรี้ยวผักใหญ่ เลี้ยงไก่ไข่ สุกร ปลานิล ปลาดุก ช่วยให้มีรายได้ 220,000 บาทต่อปี ส่วนการทำปุ๋ยหมักยังลดรายได้จ่ายได้ 8,000 บาทต่อปี

“ปัจจุบันป่าหัวไร่ปลายนาภายในแปลงมีต้นไม้ขึ้นหนาแน่น สภาพดินมีความร่วนซุย มีไส้เดือนจำนวนมาก และมีกล้าไม้ขนาดเล็กจำนวนมาก ซึ่ง ส.ป.ก. ได้เข้ามาสนับสนุนให้ปลูกต้นไม้เพิ่มขึ้นและแจกกล้าไม้ปลูกในแปลง ทำให้พื้นที่ค่อนข้างอุดมสมบูรณ์” นายทองเพชร กล่าว

- 006