เพลงชาติกะเหรี่ยงดังกระหึ่มแม่น้ำสาละวินหลังปลอดทหารพม่าในรอบกว่า 20 ปี ชาวบ้าน 2 ฝั่งแดนร่วมจัดงานวันหยุดเขื่อนคึกคักหลังพื้นที่ปลอดทหารพม่า “ครูตี๋”ใช้บทเรียนแม่น้ำโขงถูกทำลายปางตายแนะชุมชนสู้

เมื่อวันที่ 14 มีนาคม 2568 ที่บริเวณหาดทรายริมแม่น้ำสาละวิน บ้านสบเมย อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน และบริเวณรัฐกะเหรี่ยง ชาวบ้านสองฝั่งแม่น้ำสาละวิน ได้ร่วมกันจัดกิจกรรมปกป้องแม่น้ำและคัดค้านโครงการสร้างเขื่อนเนื่องในวันสากลเพื่อปกป้องแม่น้ำ (International Day of Actions for Rivers : Against Dams) หรือวันหยุดเขื่อนโลก โดยมีผู้ร่วมงานกว่า 300 คน

ทั้งนี้ พิธีเริ่มต้นโดยการจุดเทียนเพื่ออธิษฐานปกป้องแม่น้ำ จากนั้นได้มีตัวแทนจากภาคส่วนต่างๆเสนอมุมมองเกี่ยวกับการอนุรักษ์แม่น้ำและความสำคัญของแม่น้ำสาละวิน และการปล่อยเรือรณรงค์ไม่เอาเขื่อนพร้อมกับการร่วมกันเดินขบวนของชาวบ้านที่ถือป้ายด้วยข้อความต่างๆ เช่น ไม่เอาเขื่อนตลอดชีวิต สาละวินลุ่มน้ำแห่งสันติภาพ

นางบือ หมื่อ พอ ผู้แทนอุทยานสันติภาพสาละวิน กล่าวว่า ประชาชนทั้งสองฝั่งมารวมตัวกันด้วยความรักความสามัคคีและทำให้ทั่วโลกเห็นว่าชาวกะเหรี่ยงเป็นใครและมีอีก 1 ชนชาติอยู่ในพื้นที่แห่งนี้เพื่อหวังว่าคนข้างนอกจะเคารพในคุณค่าของชุมชนเพราะมีต้องการขโมยทรัพยากรของชาวบ้านซึ่งจะส่งผลกระทบต่างๆมากมายดังนั้นชาวบ้านจึงต้องร่วมกันปกป้อง

“ยังไม่สายที่ชาวบ้านจะร่วมกันดูแล เราไม่ได้ปกป้องเพื่อวันนี้เท่านั้น แต่เราต้องการให้การแก้ปัญหาจบที่รุ่นเราเพื่อให้ลูกหลานได้มีปลากิน มีสัตว์ป่าอยู่ในป่า เราทำเพื่ออนาคต อยากให้มีการรื้อฟื้นวิถีที่บรรพบุรุษสั่งสอนไว้ เพราะถูกลดทอนไปมากจากความเชื่อทางศาสนา ไม่ว่าใครจะนับถือศาสนาใดก็ควรเคารพวิถีดั้งเดิมที่บรรพบุรุษสั่งสอนเอาไว้ด้วย”นางบือ หมื่อ พอ กล่าว

นายยวา แปว มู หัวหน้าป่าไม้ จ.มือตรอ รัฐกะเหรี่ยง กล่าวว่า เราร่วมกันคัดค้านเขื่อนเพราะทำลายแม่น้ำและยังทำให้พื้นที่สูญหายดังนั้นทุกคนจึงมาร่วมกันแสดงจุดยืนไม่ยอมให้มีการสร้างเขื่อนในแผ่นดินของเรา

น.ส.เพียงพร ดีเทศน์ กล่าวว่า เมื่อ 17 ปีก่อนชาวบ้านได้ร่วมกันแสดงพลังทำให้โครงการสร้างเขื่อนที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยกำลังเดินหน้าต้องชะลอออกไป ไม่เช่นนั้นพื้นที่ที่ใช้จัดงานในวันนี้คงกลายเป็นอ่างเก็บน้ำไปแล้ว ทำให้แม่น้ำสาละวินยังสามารถไหลเป็นอิสระได้

นายหาญณรงค์ เยาวเลิศ กล่าวว่า ที่ผ่านมาได้เห็นประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากกาสร้างเขื่อนในประเทศไทยซึ่งเป็นการสร้างเขื่อนแล้ว แต่ครั้งนี้ได้เห็นชาวบ้านที่มารวมตัวกันก่อนที่จะมีการสร้างเขื่อน โดยอยากบอกว่าหากปล่อยให้มีการสร้างเขื่อนแล้ว จะไม่มีใครมาดูแลชาวบ้านเหมือนกับหลายพื้นที่ที่เกิดในประเทศไทย ยิ่งแม่น้ำสาละวินเป็นแม่น้ำระหว่างประเทศ ยิ่งหาคนดูแลยาก

“การสร้างเขื่อนในไทยมีหลายวัตถุประสงค์ ทั้งผลิตไฟฟ้า การจัดการน้ำ แต่สำหรับเขื่อนสาละวินมีวัตถุประสงค์เดียวเลยคือสร้างเพื่อผลิตไฟฟ้า ทั้งๆที่ปัจจุบันมีทางเลือกอื่นมากมาย และเขื่อนก็ไม่ใช่ทางเลือก ดังนั้นไม่ว่ารัฐบาลชุดไหนเข้ามาก็ตาม เขื่อนไม่ควรเป็นทางเลือกเดียวในการผลิตไฟฟ้า ควรมีทางเลือกอื่นๆด้วย”นายหาญณรงค์ กล่าว

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ชาวบ้านเชื้อสายกะเหรี่ยง ต่างร่วมกันร้องเพลงชาติกะเหรี่ยงซึ่งมีเนื้อหาเกี่ยวกับแผ่นดินที่สมบูรณ์และเราร่วมกันอนุรักษ์จนตัวตาย โดยในปีนี้ถือว่าเป็นปีครั้งแรกในรอบเกือบ 30 ปีที่ริมแม่น้ำสาละวินปลอดจากฐานที่มั่นของทหารพม่า โดยทหารของสหภาพแห่งชาติกะเหรี่ยงหรือKNU (Karen National Union)ได้ผลักดันฐานทหารพม่าออกจากแม่น้ำสาละวินได้ทั้งหมด

ก่อนหน้านี้เมื่อค่ำวันที่ 13 มีนาคม ที่บริเวณหมู่บ้านสบเมย ได้มีการจัดเวทีสรุปข้อมูลสถานการณ์แม่น้ำสาละวิน โดยมีวิทยากรทั้งจากฝั่งไทยและกะเหรี่ยง โดยนายพงศ์พิพัฒน์  มีเบญจมาศ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลแม่สามแลบ อ.สบเมยกล่าวว่า แม่น้ำสาละวินเป็นสายน้ำที่เชื่อมพี่น้องสองฝั่ง ที่มีความผูกพันกันทั้งวิถีชีวิต วัฒนธรรมวิถี  ตั้งแต่ธิเบตลงมา รัฐฉาน คะเรนนี รัฐกะเรี่ยง รัฐมอญ ไม่ใช่เป็นเพียงสายน้ำไหลไปสู่ทะเล การใช้แม่น้ำเป็นชีวิตของพี่น้องแถบนี้ อาศัยน้ำขึ้นน้ำลงตามฤดูกาล ต่างจากโครงการที่มนุษย์ทำให้เกิดผลกระทบ

“ถ้าตราบใดที่ชาวบ้านไม่มีความมั่นคงในชีวิต ความมั่นคงของชาติอยู่ได้อย่างไร เราจึงต้องส่งเสริมให้ชาวบ้านปกป้องชีวิตธรรมชาติให้อยู่ได้ ไม่ได้ทำให้เกิดความไม่ปกติสุข ชาวบ้านต้องอาศัย แม่น้ำ สิ่งแวดล้อม ความมั่นคงอาหาร การค้าขาย การเกษตร การลุกขึ้นมาปกป้องธรรมชาติของชาวบ้าน ต้องไม่ใช้อำนาจปกครองมากดไว้” นายก อบต.แม่สามแล่บกล่าว

น.ส.ชามู ผู้แทนอุทยานสันติภาพสาละวิน กล่าวว่า ฐานทรัพยากรที่เราต้องปกป้องดูและรักษาทั้งสองฝั่ง รัฐกะเหรี่ยง และไทย เพื่อไม่ให้มีการทำลายสาละวิน เราต้องร่วมกันต่อสู้สิ่งที่จะเกิดในอนาคตต่อไป  ตนเองเป็นเยาวชนเกิดลุ่มน้ำสาละวิน รักสาละวินมาก และยังมีคนที่รักมากว่า ไม่อยากให้สาละวินถูกทำลาย

นายนิวัฒน์ ร้อยแก้ว หรือครูตี๋ ประธานกลุ่มรักษ์เชียงของ จ.เชียงราย กล่าวว่า แม่น้ำโขงและสาละวินเป็นพี่น้องกัน แต่ต่างถูกมองเป็นแหล่งผลิตไฟฟ้าพลังน้ำ  โดยแม่น้ำโขงสร้างความเสียหายหนักขึ้นทุกปี  ถ้าเป็นบ้าน ตอนนี้ก็ใกล้พังแล้ว ถ้าเป็นคนก็จะเสียชีวิตแล้ว เพราะถูกรบกวนหนัก

”พวกคุณอย่ายอมให้เขามาสร้างเขื่อน คนลุ่มน้ำโขงก็ยังไม่ยอม แม้เราจะเสียหายมากแล้ว พี่น้องจะต้องทำต่อไป คือสู้กับสร้าง คนรุ่นนี้สู้ คนรุ่นต่อไปก็ต้องสู้ สร้างเครือข่าย องค์ความรู้ สร้างคนรุ่นใหม่ คิดถึงเรื่องอนาคต สู้วันนี้เพื่ออนาคต”นายนิวัฒน์ กล่าว