เมื่อวันที่ 7 มีนาคม 2568 คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ได้ออกประกาศคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ เรื่อง หลักเกณฑ์ของผู้ซึ่งอยู่กินกันฉันสามีภรรยาโดยมิได้จดทะเบียนสมรสอันถือว่าเป็นคู่สมรส 

โดยในหลักเกณฑ์ดังกล่าวมีข้อที่น่าสนใจกล่าวคือ ได้ปรับลดเงื่อนไขการยื่นบัญชี ทรัพย์สินและหนี้สินของคู่สมรสตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ.2561 ซึ่งเดิมในมาตรา 102 ได้ระบุถึงบุคคลที่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สิน และหนี้สินคือ ตนเอง คู่สมรส และบุตร ซึ่งเดิมนั้นคำว่าคู่สมรส ต้องตีความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์คือผู้ที่จดทะเบียนสมรสตามกฎหมาย ในตำแหน่งสำคัญ อาทิ ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ตามมาตรา 102 (1) ถึง (9)

ซึ่งเจตนารมณ์ของกฎหมายมุ่งเน้นที่จะตรวจสอบทรัพย์สินของบุคคลในครอบครัวที่สำคัญ ในช่วงเวลาก่อนรับตำแหน่งและหลังจากพ้นจากตำแหน่ง แต่ในทางปฏิบัติมีจำนวนไม่น้อยที่เรื่องที่จะไม่จดทะเบียนสมรสก็ดีหรือแม้กระทั่งหลังจากจดทะเบียนสมรสแล้วก็จดทะเบียนหย่าก็ดีแต่ยังมีพฤติกรรมที่ คบหาหรืออยู่กินกันตามธรรมเนียม ซึ่งระเบียบใหม่ของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาตินี้ โครงสร้างความปวดเศียรเวียนเกล้าให้กับเจ้าหน้าที่รัฐระดับสูงที่ฉ้อราษฎร์บังหลวงอยู่ไม่น้อย

อย่างไรก็ตาม แม้หลักเกณฑ์ดังกล่าวก็อาจจะไม่สามารถปราบปรามการทุจริตได้ทั้งหมด แต่ก็คงทำให้เกิดความยุ่งยากมากขึ้น ในการฝากหรือให้บุคคลอื่นนอกจากคู่สมรสหรือบุตรในการจัดการถือครองทรัพย์สินแทน นอกจากนี้ หลักเกณฑ์ดังกล่าวของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ไม่ใช่หลักเกณฑ์ที่กระทบหรือส่งผลต่อ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เรื่องการสมรสโดยเฉพาะการสมรสเท่าเทียมรวมถึงหมวดมรดก เนื่องจากหลักเกณฑ์ดังกล่าวเป็นเพียงหลักเกณฑ์ที่ให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญ หรือข้าราชการระดับสูง ในการมีหน้าที่ชี้แจงทรัพย์สินและหนี้สินของตนเอง โดยมีหลักการคือให้บุตรและคู่สมรสต้องดำเนินการยื่นบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี้สินด้วย และเป็นเพียงแต่เป็นการขยายความการตีความของคำว่าคู่สมรสให้ขยายความไปถึงคู่สมรส ไม่ว่าจะเป็นชายหญิง หรือเพศอื่นตามที่แก้ไขไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เกี่ยวกับการสมรสเท่าเทียม โดยถือว่าผู้ที่อยู่กินกันฉันสามีภรรยาโดยไม่ได้จดทะเบียนสมรส แต่มีการแสดงออกรับรู้กันตามประเพณีให้ถือว่าเป็นคู่สมรส ตามความในมาตรา 102 ที่จะต้องยื่นบัญชีรายการทรัพย์สินและหนี้สิน ต่อคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติด้วยเท่านั้น มิใช่กรณีการอยู่กินกันฉันสามีภรรยาและตีความเป็นคู่สมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ในอันจะถือสิทธิ์ของคู่สมรสหรือไม่ว่าจะเป็นตามกฎหมายเรื่องมรดกแต่อย่างใด