วันที่ 11 มีนาคม 2568 รศ.ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง นักวิชาการด้านเศรษฐศาสตร์ เผยแพร่บทความ การอภิปรายไม่ไว้วางใจ  ต้องไม่ล้มต้มคนดู

การอภิปรายไม่ไว้วางใจเป็นการทำหน้าที่ของฝ่ายค้านเพื่อตรวจสอบการทำงานของรัฐบาลอย่างเข้มข้น ปีหนึ่งจะกระทำได้เพียงหนึ่งครั้งเท่านั้น

หากการอภิปรายไม่ไว้วางใจที่น่าจะเกิดขึ้นในปลายเดือนมีนาคมนี้มีอันล้มไป

จากสาเหตุเพียงการระบุชื่ออดีตนักโทษชาย นายทักษิณ ชินวัตรในคำบรรยายของการเสนอญัตติ  จะไม่เกิดผลดีกับทุกฝ่ายในสังคมไทย เพราะจะถูกกล่าวหาว่า

1.ฝ่ายรัฐบาล มีเจตนาที่จะปกป้องนายทักษิณ ชินวัตร อดีตนักโทษที่ชอบครอบงำและครอบครองนายกรัฐมนตรีและคณะรัฐมนตรี  จึงออกมาอ้างเหตุผลอย่างเลื่อนลอยว่า เป็นการผิดกฎหมายที่มีชื่อบุคคลภายนอก และไม่เป็นธรรมต่อนายทักษิณที่ไม่อาจชี้แจงต่อสาธารณะได้

2.ประธานสภาผู้แทนราษฎร รู้เห็นเป็นใจกับพรรคเพื่อไทยตั้งแง่ที่จะรับใช้ปกป้อง นายทักษิณและลูกสาวนายทักษิณถึงกับไม่บรรจุญัตติการเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจ  ด้วยข้ออ้างเช่นเดียวกับฝ่ายรัฐบาล

3.ฝ่ายค้าน โดยเฉพาะพรรคประชาชนจะถูกกล่าวหาว่าล้มมวย รู้เห็นเป็นใจกับฝ่ายรัฐบาล จงใจระบุชื่อนายทักษิณเพื่อให้เป็นประเด็นปัญหาของความขัดแย้งจนไม่สามารถเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจได้  ทั้งนี้เพราะฝ่ายค้านอาจมีข้อตกลงลับ ดังที่เคยเป็นข้อกังขาถึงการพบกันของผู้มีบารมีนอกรัฐธรรมนูญของทั้งสองพรรคที่ฮ่องกง  พรรคประชาชน จึงมีพฤติกรรมที่ไม่ตรวจสอบเข้มข้นเต็มศักยภาพเหมือนที่เคยตรวจสอบมา  หรืออย่างน้อยก็ถูกกล่าวหาว่าอ่อนด้อยด้วยปัญญาและข้อมูลในการตรวจสอบ หรือเป็นเพียง พรรคการเมืองที่รอร่วมรัฐบาล

4.ประชาชนคนไทยจะรู้สึกเบื่อหน่ายการทำงานของรัฐสภา ที่มีปัญหาไม่ตรงไปตรงมาทั้งสภาสูงและสภาล่าง ระบบตรวจสอบไม่ทำหน้าที่เต็มความสามารถทั้งฝ่ายค้านในรัฐสภา  วุฒิสภา  รวมถึงองค์กรอิสระทั้งหลาย  เมื่อหวังพึ่งการทำงานของฝ่ายค้านในรัฐสภาไม่ได้ก็ต้องหวังพึ่งภาคประชาสังคมและสื่อมวลชน รวมทั้งซุบซิบนินทา ข่าวลือ กระจายในสื่อสังคมออนไลน์

ในความเป็นจริงของการอภิปรายไม่ไว้วางใจเพื่อตรวจสอบการทำงานของรัฐบาลย่อมต้องมีการอภิปรายที่กระทบบุคคลภายนอกห้องประชุมเกี่ยวข้องด้วยอย่างแน่นอน  เพราะไม่ว่าจะอภิปรายเรื่องทุจริต ประพฤติมิชอบ  การทำงานในโครงการที่ไม่มีประสิทธิภาพหย่อนยาน แม้กระทั่งเรื่องการครอบงำครอบครองหรือความมั่นคงทางเศรษฐกิจและชายแดน  ก็ย่อมมีบุคคลภายนอกเกี่ยวข้องด้วยทั้งสิ้น

รัฐธรรมนูญจึงไม่มีข้อห้ามที่จะพูดถึงบุคคลภายนอกห้องประชุม  แต่หาก มีการถ่ายทอดสดการประชุมผู้พูดผู้อภิปรายจะต้องรับผิดชอบ ซึ่งอาจถูกฟ้องร้องต่อศาลได้ทั้งนี้เพราะไม่ได้เอกสิทธิ์คุ้มครอง  และหากผู้ที่ถูกพาดพิงปรารถนากระชี้แจงแสดงความเห็นก็ให้รัฐสภาจัดให้มีการชี้แจง

ถ้าจะตรวจดูข้อห้ามที่ปรากฏในข้อบังคับการประชุมและธรรมเนียมปฏิบัติในการอภิปราย ก็คือ

“ ห้ามกล่าวถึงพระมหากษัตริย์หรือออกชื่อสมาชิกหรือบุคคลใดโดยไม่จำเป็น”เท่านั้น

การอ้างของนายกรัฐมนตรีแพรทองธารอย่างเลื่อนลอยว่า การระบุชื่อนายทักษิณซึ่งเป็นบุคคลภายนอกว่า“ผิดกฎหมาย” จึงเป็นข้ออ้างที่ไม่เป็นจริง   และการอ้างธรรมเนียมปฏิบัติของหลายคนในพรรคเพื่อไทยว่าไม่เคยมีการระบุชื่อบุคคลภายนอกมาก่อน  จึงสะท้อนความต้องการจะปกป้องนายทักษิณผู้เป็นบิดา และผู้บังเกิดผลประโยชน์ของพรรคเพื่อไทย

จึงขอเรียกร้องให้ทุกฝ่ายเห็นแก่ประโยชน์ของชาติบ้านเมือง ให้มีการเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจเพื่อตรวจสอบรัฐบาล  ตามบทบาทหน้าที่ของฝ่ายนิติบัญญัติตามรัฐธรรมนูญ

หากประธานสภาผู้แทนราษฎร จะได้คำนึงถึงการเป็นประธานซึ่งเป็น ประมุข ของฝ่ายนิติบัญญัติเป็นตัวแทนของราษฎรทั้งประเทศ จะได้ใคร่ครวญไม่ยึดติดกับความคิดหรืออคติ จนทำให้ญัตติการเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจเป็นหมันหรือแท้งตั้งแต่ยังไม่ได้เข้าสภา สังคมก็จะได้ประโยชน์สูงสุด

หากพรรคร่วมฝ่ายค้านจะได้ลดทิฐิมานะ เพื่อเห็นแก่ประโยชน์ของสังคม  ยอมแก้ไขลบชื่อที่ระบุ นายทักษิณ ชินวัตร เป็น

“ นอกจากนี้ยังสมัครใจยินยอมให้ (นายทักษิณ ชินวัตร) ชายไทยไม่ทราบชื่อ ผู้เป็นบิดา ชี้นำ ชักใย ให้กระทำการหรืองดเว้นการกระทำการอันเป็นเรื่องสำคัญของชาติบ้านเมือง ประพฤติตนเป็นเสมือนนายกรัฐมนตรีหุ่นเชิดโดยมีบิดาเป็นนายกรัฐมนตรีตัวจริง(ที่ไม่ต้องรับผิดชอบต่อการใช้อำนาจ)”

ทั้งนี้อาจระบุให้ชัดว่าการระบุชื่อนายทักษิณ ชินวัตร สามารถทำได้ทั้งหลักความจริงและกฎหมาย  แต่เพื่อให้การประชุมอภิปรายไม่ไว้วางใจดำเนินต่อไป  เพื่อประโยชน์ของสังคมจึงของแก้ไขเปลี่ยนแปลงญัตติดังกล่าว

ประชาชนก็จะเห็นใจและเข้าใจว่า พรรคฝ่ายค้านเป็นพรรคการเมืองที่นึกถึงประโยชน์ของสังคมมากกว่าหน้าตาของพรรคการเมือง

รองศาสตราจารย์ ดร. เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง

13 มีนาคม 2568

อ้างอิงรัฐธรรมนูญที่เป็นกฎหมายสูงสุด

รัฐธรรมนูญ 2560 ที่เกี่ยวข้องกับการอภิปรายในรัฐสภา และการอภิปรายไม่ไว้วางใจ เขียนไว้ว่า

“มาตรา ๑๒๔ ในที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎร ที่ประชุมวุฒิสภา หรือที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภาสมาชิกผู้ใดจะกล่าวถ้อยคําใดในทางแถลงข้อเท็จจริง แสดงความคิดเห็นหรือออกเสียงลงคะแนนย่อมเป็นเอกสิทธิ์โดยเด็ดขาด ผู้ใดจะนําไปเป็นเหตุฟ้องร้องว่ากล่าวสมาชิกผู้นั้นในทางใดๆ มิได้

เอกสิทธิ์ตามวรรคหนึ่งไม่คุ้มครองสมาชิกผู้กล่าวถ้อยคําในการประชุมที่มีการถ่ายทอดทางวิทยุกระจายเสียงหรือวิทยุโทรทัศน์หรือทางอื่นใด หากถ้อยคําที่กล่าวในที่ประชุมไปปรากฏนอกบริเวณรัฐสภา และการกล่าวถ้อยคํานั้นมีลักษณะเป็นความผิดทางอาญาหรือละเมิดสิทธิในทางแพ่งต่อบุคคลอื่นซึ่งมิใช่รัฐมนตรีหรือสมาชิกแห่งสภานั้น

ในกรณีตามวรรคสอง ถ้าสมาชิกกล่าวถ้อยคําใดที่อาจเป็นเหตุให้บุคคลอื่นซึ่งมิใช่รัฐมนตรีหรือสมาชิกแห่งสภานั้นได้รับความเสียหาย ให้ประธานแห่งสภานั้นจัดให้มีการโฆษณาคําชี้แจงตามที่บุคคลนั้นร้องขอตามวิธีการและภายในระยะเวลาที่กําหนดในข้อบังคับการประชุมของสภานั้น ทั้งนี้ โดยไม่กระทบต่อสิทธิของบุคคลในการฟ้องคดีต่อศาล

เอกสิทธิ์ที่บัญญัติไว้ในมาตรานี้ ย่อมคุ้มครองไปถึงผู้พิมพ์และผู้โฆษณารายงานการประชุมตามข้อบังคับของสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา หรือรัฐสภา แล้วแต่กรณี และคุ้มครองไปถึงบุคคลซึ่งประธานในที่ประชุมอนุญาตให้แถลงข้อเท็จจริง หรือแสดงความคิดเห็นในที่ประชุม ตลอดจนผู้ดําเนินการถ่ายทอดการประชุมสภาทางวิทยุกระจายเสียงหรือวิทยุโทรทัศน์หรือทางอื่นใดซึ่งได้รับอนุญาตจากประธานแห่งสภานั้นด้วยโดยอนุโลม”