บพท. จัดประชุมการพัฒนาประเด็นการวิจัยภายใต้การจัดการที่อยู่อาศัยสำหรับทุกคน (Housing for All) ระดมแนวคิดการพัฒนาโจทย์ใหม่ ๆ เพื่อเสริมสร้างศักยภาพของเมือง

วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) ร่วมกับโครงการประสานงานวิจัยเพื่อสนับสนุนการพัฒนาเมืองน่าอยู่ และการกระจายศูนย์กลางความเจริญ ได้จัดงานประชุมการพัฒนาประเด็นการวิจัยภายใต้การจัดการที่อยู่อาศัยสำหรับทุกคน (Housing for All) ในปีงบประมาณ 2567 ขึ้น ณ โรงแรมอมารี ดอนเมือง แอร์พอร์ต โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมแนวคิดการพัฒนาโจทย์ใหม่ ๆ เพื่อเสริมสร้างศักยภาพของเมืองออกแบบโจทย์วิจัยที่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสามารถต่อยอดนำไปใช้ประโยชน์ได้ข้อมูลของงานวิจัยถูกนำไปผลักดันเชิงนโยบายในพื้นที่เป้าหมาย

ภายในงานได้รับเกียรติจาก นายบุญเยี่ยม เหลาสะอาด ผู้อำนวยการฝ่ายวิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาเมืองน่าอยู่และการกระจายศูนย์กลางความเจริญ (ฝ่าย 3) หน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.)  เป็นประธานเปิดงานและกล่าวถึงทิศทางในการสนับสนุนทุนภายใต้กรอบวิจัย "การจัดการที่อยู่อาศัยสำหรับทุกคน (Housing for All)" ในปีงบประมาณ 2568 ซึ่งโจทย์วิจัยจะมุ่งตอบโจทย์ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี พ.ศ. 2561-2580 และเพิ่มเมืองน่าอยู่จำนวน 50 เมืองภายในปี พ.ศ. 2570 ตามมิติของเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืนที่เชื่อมโยงกับการพัฒนาชุมชน/ ท้องถิ่นที่ประสบความสำเร็จ รวมถึงมุ่งพัฒนาให้เมืองมีข้อมูล ความรู้ กลไก และกระบวนการในการบริหารจัดการเมืองให้มีความสามารถทางการแข่งขัน และทำให้เมืองและการตั้งถิ่นฐานของมนุษย์ มีความครอบคลุม ปลอดภัย ยืดหยุ่นต่อการเปลี่ยนแปลง และยั่งยืน

ไฮไลท์สำคัญของงาน คือ การเสวนาในหัวข้อ “ทิศทางการพัฒนาเมือง โจทย์ใหม่เพื่อพัฒนาไปสู่ความเป็นเมืองน่าอยู่” โดยมีผู้ทรงคุณวุฒิด้านการพัฒนาเมืองเข้าร่วมการเสวนา ประกอบไปด้วย รศ. ดร.ทวิดา กมลเวชช (รองผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร) นายเรืองรัตน์ รัตนโภคาสถิต(รองนายกเทศมนตรี เทศบาลเมืองร้อยเอ็ด) ผศ.ดร. พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์ (คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย) และนายบุญเยี่ยม เหลาสะอาด (ผู้อำนวยการฝ่ายวิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาเมืองน่าอยู่และการกระจายศูนย์กลางความเจริญ) ดำเนินรายการโดย ผศ.ดร.ศุภชัย ศรีสุชาติ (รองอธิการบดีฝ่ายบริหารทรัพยากรมนุษย์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์)

ผศ.ดร.ศุภชัย ศรีสุชาติ ได้เริ่มต้นการเสวนาโดยสรุปภาพร่วมโครงการที่ได้รับทุนวิจัยภายใต้การจัดการที่อยู่อาศัยสำหรับทุกคน (Housing for All) ทั้งหมด 10 โครงการ ซึ่งเชื่อมโยงไปกับการพัฒนาเศรษฐกิจ การไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง นำไปสู่การสร้างฐานข้อมูลเพื่อให้เกิดการทำความเข้าใจ และกำหนดนโยบายที่สามารถรองรับความหลากหลายในสังคมได้

ในส่วนของการเสวนานั้น แบ่งออกเป็น 2 ช่วง ได้แก่ ช่วงที่ 1 จะเป็นการกล่าวถึงศักยภาพเมือง การใช้ข้อมูลเพื่อการพัฒนาเมือง การสนับสนุนโจทย์วิจัยและความความหวังของ บพท. และเมืองในแบบที่ควรจะเป็น ช่วงที่ 2 จะเป็นการนำเสนอโจทย์การพัฒนาเมืองที่ควรจะเกิดขึ้นในอนาคต โดยสามารถสรุปได้ ดังนี้

นายบุญเยี่ยม เหลาสะอาด ผู้อำนวยการฝ่ายวิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาเมืองน่าอยู่และการกระจายศูนย์กลางความเจริญ กล่าวถึง เป้าหมายวิสัยทัศน์ และพันธกิจ ของ บพท. ได้แก่ เป้าหมายการกระจายความเจริญและสร้างความเข้มแข็งของเศรษฐกิจสังคมท้องถิ่น ด้วยความรู้และนวัตกรรม วิสัยทัศน์ ทุกพื้นที่นำความรู้กระบวนการเรียนรู้จากงานวิจัยและนวัตกรรมไปปรับใช้เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและลดความเหลื่อมล้ำ และแก้ไขปัญหาสำคัญที่สอดคล้องกับบริบทพื้นที่และการเปลี่ยนแปลงพันธกิจ การจัดสรรทุนวิจัยและนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่การพัฒนาชุมชน หรือท้องถิ่น ที่มีวัตถุประสงค์ให้ประชาชนมีชีวิตความเป็นอยู่ดีขึ้นมีคุณภาพชีวิตที่ดีและยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันของผู้ประกอบการรายใหม่ ธุรกิจขนาดจิ๋ว วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมวิสาหกิจชุมชน และวิสาหกิจสังคมในระดับพื้นที่ ทั้งนี้ ความคาดหวังของ บพท. คือ คน/กลไกในพื้นที่มีความเข้มแข็งมากขึ้น เกิดผู้นำที่สามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ (ChangeAgent) ซึ่งวัดได้จากศักยภาพและขีดความสามารถในการจัดการตนเองของคนในพื้นที่ที่เพิ่มสูงขึ้น เพื่อคุณภาพชีวิตของพี่น้องประชาชนที่ดีขึ้น

ส่วนประเด็นเรื่องโจทย์วิจัย ควรให้ความสำคัญกับการพัฒนาเชิงพื้นที่ เพื่อให้เกิดความเกื้อหนุน บูรณาการระหว่างเมือง ชนบท สร้างภาคีเครือข่ายขนาดใหญ่ที่จะร่วมกันผลักดันการพัฒนาพื้นที่ และสามารถตอนโจทย์ความต้องการคนที่อยู่ในเมือง

นายเรืองรัตน์ รัตนโภคาสถิต (รองนายกเทศมนตรี เทศบาลเมืองร้อยเอ็ด) นำเสนอให้เห็นถึงการใช้ข้อมูลการวิจัยผสานความตั้งใจในการพัฒนาบ้านเกิดเมืองนอนของคณะผู้บริหารเทศบาลเมืองร้อยเอ็ดในการกำหนดนโยบายการพัฒนาพื้นที่ ทั้งนี้การพัฒนาพื้นที่ต้องมีการทำข้อมูลเพื่อสำรวจให้เห็นถึงจุดที่เป็นปัญหาของเมือง และดำเนินการแก้ไขให้เกิดผลสำเร็จอย่างมีประสิทธิภาพ หนึ่งในโครงการที่ถือว่าประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก คือ โครงการบ้านมั่นคงที่เทศบาลจัดหาที่อยู่อาศัยให้กับประชาชนในพื้นที่ได้ใช้ชีวิตสร้างครอบครัว สร้างอาชีพได้

ส่วนประเด็นเรื่องโจทย์วิจัย ควรให้ความสำคัญกับการใช้ข้อมูลในพื้นที่เชิงลึก เพื่อแก้ไขปัญหาข้อจำกัดต่าง ๆ ของการพัฒนาพื้นที่ ทั้งเรื่องอำนาจหน้าที่ของหน่วยงาน ความเป็นเจ้าของพื้นที่ ข้อกฎหมาย การใช้งบประมาณ คาดหวังว่างานวิจัยสามารถทำให้ผู้บริหารเมืองสามารถทะลุปัญหาดังกล่าว และขับเคลื่อนเมืองได้ต่อไป

ผศ.ดร. พิชญ์ พงษ์สวัสดิ์ (คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย) ให้มุมมองเกี่ยวกับการให้ความสำคัญกับการพัฒนาเมืองที่ต้องให้ความสำคัญกับการพัฒนาที่รอบด้าน โดยมีคำหลักในการพัฒนาอยู่ 4 คำ ได้แก่ Inclusive FairnessSustainability Resilient นั่นหมายความว่า การพัฒนา Housing ต้องควบคู่ไปกับการพัฒนาเมืองเพื่อให้คนอยู่ในสังคมได้ เพื่อให้ผังเมืองสามารถตอบสนองความต้องการของผู้คนในเมืองได้ และสามารถกำหนดทิศทางการพัฒนาเมืองในอนาคตได้

ส่วนประเด็นเรื่องโจทย์วิจัย ควรให้ความสำคัญกับงานวิจัยเชิงยุทธศาสตร์ เป็นโจทย์เชิงคุณภาพ เพื่อให้เห็นถึงภาพประเทศ การพัฒนาที่ต้องขับเคลื่อนไปพร้อมกันทั้งประเทศ

รศ.ดร.ทวิดา กมลเวชช (รองผู้ว่าราชกาชกรุงเทพมหานคร) นำเสนอให้เห็นถึงการที่กรุงเทพมหานครได้เปิดพื้นที่ให้มีการวิจัยและพัฒนาแก่นักวิจัย รวมทั้งมีการนำโครงการวิจัยที่ดำเนินการสำเร็จแล้วมาทดลองใช้ในพื้นที่ ภายใต้แนวคิด Sandbox ทั้งนี้ การดำเนินการดังกล่าวต้องมีการจัดลำดับความสำคัญเร่งด่วน เพื่อให้โครงการหนึ่งๆ ที่เกิดขึ้นเพื่อตอบสนองนโยบายไม่ไปขวางกั้นนโยบาย/โครงการที่มุ่งไปในอีกทิศทางหนึ่ง และสามารถประสานให้มุ่งสู่เป้าหมายการพัฒนาเมืองที่น่าอยู่ได้ต่อไป

ส่วนประเด็นเรื่องโจทย์วิจัย ควรให้ความสำคัญกับการเคลื่อนที่ของประชากรในเมืองใหญ่ทั้งประเทศ เพื่อกำหนดทิศทางเมือง โจทย์เรื่องการใช้พื้นที่ของรัฐ ระเบียบต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ การบำรุงรักษา การปรับปรุง ข้อเสนอเพื่อจูงใจให้เกิดความร่วมมือระหว่างทุกภาคส่วนที่เกิดประโยชน์ร่วมกันทุกภาคส่วน

นอกจากนี้ ภายในงานนี้ได้มีการระดมสมองจากผู้เข้าร่วมประชุมจากหลากหลายภาคส่วน ในการพัฒนาและกำหนดโจทย์วิจัยในการสนับสนุนทุนภายใต้กรอบการวิจัย “การจัดการที่อยู่อาศัยสำหรับทุกคน (Housing for All)” ในอนาคต โดยมีประเด็นสำคัญที่น่าสนใจ เช่น การกำหนดทิศทางของโจทย์เมืองในปี 2030 ที่ปลายทาง คือ การเป็นเมืองอยู่เย็นเป็นสุข ผ่านการพัฒนาคุณภาพชีวิต ยอมรับความแตกต่างทางวัฒนธรรม การเข้าถึงบริการ การพัฒนาสาธารณูปโภค การใช้ฐานข้อมูลเพื่อการพัฒนา และขับเคลื่อให้เกิดเป็นชุดข้อมูลที่ทุกคนสามารถเข้าถึงและใช้งานได้ และเมืองต้องมีการบริหารจัดการได้ดี