นกเป็นสัตว์มีกระดูกสันหลังกลุ่มเดียวที่บินได้ การบินทำให้ปลอดภัยจากศัตรู สัตว์กลุ่มอื่นเลยมีการพยายามที่จะปรับตัวให้บินได้ แต่ไม่สามารถบินได้อย่างนก จึงมีวิวัฒนาการทำให้สามารถเคลื่อนที่จากที่หนึ่งไปยังที่หนึ่งได้โดยการร่อน ในที่นี้จะขอยกตัวอย่างสัตว์บางชนิดที่อยู่ในป่าสะแกราช

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

กระรอกบิน : มีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากกระรอกจำพวกอื่น คือ มีแผ่นหนังลักษณะคล้ายพังผืดที่บริเวณข้างลำตัว ตั้งแต่ขาหน้าถึงขาหลัง สำหรับกางเพื่อร่อนจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง โดยมีหางและกระดูกอ่อนพิเศษที่ยื่นออกมาจากข้อเท้าหน้า เพื่อช่วยในการควบคุมทิศทาง มีกระรอกบิน 5 ชนิด ได้แก่พญากระรอกบินหูแดง กระรอกบินเท้าขน กระรอกบินแก้มสีแดง กระรอกบินเล็กแก้ม ขาว และกระรอกบินจิ๋วท้องขาว

สัตว์เลื้อยคลาน

กิ้งก่าบิน : กิ้งก่าบินมีแผ่นหนังขนาดใหญ่อยู่ทางด้านข้างลำตัวและได้รับการค้ำจุนด้วยกระดูกซี่โครง โดยมีกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่ดึงกระดูกซี่โครงสองซี่แรกไปทางด้านหน้า ส่วนกระดูกซี่โครงชิ้นอื่นเชื่อมต่อกับกระดูกซี่โครงสองซี่แรกด้วยเส้นเอ็น ทำให้แผ่นหนังทั้งหมดกางออกได้ มีกิ้งก่าบิน 2 ชนิด คือ กิ้งก่าปีกลาย และกิ้งก่าบินปีกส้ม

งูบิน : งูเขียวพระอินทร์ จะร่อนไปในอากาศโดยกางกระดูกซี่โครงออกเพื่อให้ลำตัวแผ่กว้าง และทำให้พื้นผิวด้านท้องเว้าเข้าไป ทำลำตัวเป็นรูปตัว S จึงพยุงให้ลอยอยู่ในอากาศได้ และใช้ส่วนหางในการควบคุมทิศทาง

ตุ๊กแกบิน : ตุ๊กแกบิน มีแผ่นหนังระหว่างนิ้วตีนและแผ่นหนังด้านข้างลำตัว ใช้สำหรับร่อนจากต้นไม้หนึ่งไปยังอีกต้นหนึ่งที่อยู่ในระดับต่ำกว่า ด้วยการแผ่กางแผ่นหนังทั้งหมดออกและร่อนลงสู่เป้าหมาย มีตุ๊กแกบิน2 ชนิด คือ ตุ๊กแกบินหางเฟิน และตุ๊กแกบินลายสามแถบ

สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก

ปาดบิน : ปาดโลกเก่า (Rhacophoridae) ในสกุล Rhacophorus ขาทั้ง 4 มีขนาดยาว ระหว่างนิ้วมีพังผืดอยู่ตลอดความยาวนิ้ว ประกอบกับบริเวณข้างลำตัวมีผิวหนังที่สามารถยืดได้ระหว่างขาหน้าและขาหลัง ทำให้สามารถกระโดดหรือร่อนจากบนต้นไม้สูงลงสู่บริเวณพื้นที่ต่ำกว่าได้ มีปาด 1 ชนิด คือ ปาดตีนเหลืองอีสาน

สถานีวิจัยสิ่งแวดล้อมสะแกราช

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)