ลิงลมหรือนางอาย Slow Loris เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อยู่ในกลุ่มลิง แต่มีขนาดเล็ก มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Nycticebus coucang จัดอยู่ในวงศ์ Lorisidae วัดความยาวลำตัวและหัว 30–38 เซนติเมตร ความยาวของหาง ประมาณ 1-2 เซนติเมตร ถ้าเรามองดูเผินๆ แล้วจะไม่เห็นหางของมันเลยจึงเข้าใจว่ามันไม่มีหาง ส่วนน้ำหนักประมาณ 1-2 กิโลกรัม ลักษณะหน้าตาจะมีหัวกลม ดวงตากลมโต รอบขอบตาสีดำเทา สันจมูกสีขาว ใบหูเล็กและสั้น รูปร่างจะอ้วนป้อม ลำตัวขนสีเหลืองอมน้ำตาลหรืออมเทา ด้านบนของหัวเรื่อยไปถึงสันหลังจะเป็นแนวสันเส้นสีน้ำตาลเข้มออกดำ ส่วนอกถึงใต้ท้องสีน้ำตาลจางๆ  แขนและขาสั้นแต่แข็งแรง นิ้วเท้านิ้วที่สองจะมีเล็บแหลมยาวและงองุ้ม ถ้าเป็นลิงลมทางภาคใต้ขนที่ตัวสีน้ำตาลแดงเข้มหรือออกดำ

ลิงลมหรือนางอาย อาศัยอยู่ในป่าหลายประเภท เช่น เบญจพรรณ ป่าดิบและป่าไผ่ พบปีนป่ายเชื่องช้าตามกิ่งไม้ที่หนาทึบ เมื่อมีลมพัดแรงมันจะขยับตัวเคลื่อนไหวได้เร็ว จึงถูกเรียกว่า “ลิงลม” และถ้ามันตกใจกลัวก็จะซบหน้าซุกไว้ในวงแขนจึงได้ชื่อเรียกอีกชื่อว่า “นางอาย” นั่นเอง ลิงลมหรือนางอายมักออกหากินตามลำพังในเวลากลางคืน บางครั้งอาจพบเป็นคู่ หรือพบทั้งพ่อ แม่และลูก ส่วนตอนกลางวันจะหลบหลับนอนอยู่ตามง่ามไม้กิ่งไม้ใหญ่ อาหารจะเป็นพวกแมลง ไข่นกบางชนิด จิ้งจก กิ้งก่า สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีขนาดเล็ก ผลไม้บางชนิดและน้ำหวานจากเกสรดอกไม้ ลิงลมมักสร้างอาณาเขตของตัวเองด้วยการฉี่ทิ้งไว้ตามแหล่งอาศัยหากินของมัน  ลิงลมตัวเมียจะตั้งท้องนาน 90 – 193 วัน และออกลูกครั้งละ 1 ตัว บางทีนาน ๆ ครั้งจะพบว่าลิงลมออกลูกครั้งละ 2 ตัวได้ แม่ลิงลมจะเลี้ยงดูลูกประมาณ 6-9 เดือนเมื่อลูกโตเต็มวัยจึงแยกครัวจากไป

ในปัจจุบันจำนวนประชากรของลิงลมลดลงไปมาก จนอาจจะอยู่ในขั้นที่ใกล้สูญพันธุ์ได้ เนื่องจากมีการทำลายถิ่นที่อยู่อาศัย การนำเนื้อลิงลมปรุงเป็นยาสมุนไพร กินแล้วจะคลอดลูกง่ายไม่เจ็บปวด และบางคนก็จับมาเลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยง จึงมีการล่าลิงลมส่งไปขายยังประเทศเพื่อนบ้านอย่างต่อเนื่อง นักล่าบางคนมีความเชื่อว่าลิงลมเป็นตัวนำโชคร้าย ความอัปมงคลมาสู่ เมื่อเดินทางเข้าป่าแล้วไปพบลิงลมก่อนก็จะล่าสัตว์อื่นไม่ได้จึงยิงลิงลมทิ้งเสีย ด้วยเหตุเหล่านี้ทำให้ประชากรลิงลมลดน้อยลงไป ประเทศไทยจึงได้มีการก่อตั้ง “มูลนิธิช่วยชีวิตสัตว์ป่าแห่งประเทศไทย” อยู่ที่ศูนย์ช่วยชีวิตและศึกษาเพื่ออนุรักษ์สัตว์ป่า บ้านทะเลนอก จังหวัดระนอง เพื่อให้ความรู้และทำความเข้าใจกับชุมชนในพื้นที่ ที่มีปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับลิงลมที่ถูกล่าและเพื่อช่วยชีวิตลิงลมที่ได้รับบาดเจ็บมาทำการพักฟื้นและปล่อยคืนสู่ธรรมชาติต่อไป

เราจะพบลิงลมได้ทางแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไทย พม่า ลาว เวียดนาม กัมพูชา อินโดนีเซีย เกาะชวา เกาะบอร์เนียว เกาะสุมาตรา และ มินดาเนา พบได้ตลอดปีมีการกระจายพันธุ์ทั่วไป จัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง

ปัญจพร ศรีบุญช่วย

ฝ่ายเทคโนโลยีสิ่งแวดล้อมและทรัพยากร

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)