ประสิทธิภาพเชิงนิเวศเศรษฐกิจ (Eco-efficiency) หมายถึง การใช้ทรัพยากรธรรมชาติและพลังงานให้เกิดประโยชน์สูงสุด ควบคู่ไปกับการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โดยมีเป้าหมายหลักคือ การสร้างสมดุลระหว่างการเติบโตทางเศรษฐกิจกับการรักษาสิ่งแวดล้อม

หลักการสำคัญของ Eco-efficiency

• ลดการใช้ทรัพยากร ใช้วัสดุน้อยลง นำวัสดุกลับมาใช้ใหม่ รีไซเคิล และเลือกใช้พลังงานหมุนเวียน

• เพิ่มประสิทธิภาพการผลิต พัฒนากระบวนการผลิตให้ใช้วัตถุดิบน้อยลง พลังงานน้อยลง และก่อให้เกิดมลพิษน้อยลง

• ลดมลพิษ บำบัดน้ำเสีย ควบคุมมลพิษทางอากาศ และจัดการขยะอย่างถูกวิธี

• ส่งเสริมการพัฒนาที่ยั่งยืน สร้างสมดุลระหว่างการเติบโตทางเศรษฐกิจ การสร้างงาน สร้างโอกาสพัฒนาคุณภาพชีวิต ลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม และการรักษาสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

ปัจจัยหลักที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและนานาประเทศ ให้ความสำคัญกับประสิทธิภาพเชิงนิเวศเศรษฐกิจ (Eco-efficiency) โดยสรุปได้ ดังนี้

1.ทรัพยากรธรรมชาติมี จำกัด ทรัพยากรธรรมชาติ เช่น น้ำมัน แร่ธาตุ และป่าไม้ กำลังถูกใช้หมดไปอย่างรวดเร็ว

2.ปัญหาสิ่งแวดล้อม มลพิษทางอากาศ น้ำ และดิน การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เป็นปัญหาใหญ่ที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ เศรษฐกิจ และระบบนิเวศ

3.ความยั่งยืน การพัฒนาที่ยั่งยืน หมายถึง การพัฒนาที่ตอบสนองความต้องการปัจจุบัน โดยไม่กระทบต่อความสามารถในการตอบสนองความต้องการของคนรุ่นต่อไป

4.เศรษฐกิจ ประสิทธิภาพเชิงนิเวศเศรษฐกิจ ช่วยลดต้นทุนการผลิต เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน สร้างงานใหม่ และกระตุ้นเศรษฐกิจ

ตัวอย่างประเทศที่ให้ความสำคัญต่อ Eco-efficiency

ประเทศพัฒนาแล้ว จะมีเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ล้ำสมัย นำไปสู่การพัฒนาประสิทธิภาพเชิงนิเวศเศรษฐกิจ ตัวอย่างเช่น ประเทศเยอรมนี ญี่ปุ่น และสหรัฐอเมริกา

ประเทศกำลังพัฒนา ส่วนใหญ่จะเผชิญกับปัญหาสิ่งแวดล้อมที่รุนแรง การพัฒนาประสิทธิภาพเชิงนิเวศเศรษฐกิจจะช่วยให้แก้ปัญหาเหล่านี้ได้และสร้างการพัฒนาเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน ตัวอย่างเช่น ประเทศจีน อินเดีย และบราซิล

ประเทศไทย ได้รับผลกระทบด้าน Eco-efficiency ทั้งเรื่องการใช้พลังงาน การจัดการของเสีย และด้านการเกษตร จากผลกระทบดังกล่าวประเทศไทยได้เล็งเห็นความสำคัญมากขึ้น โดยมีการส่งเสริมการใช้พลังงานหมุนเวียน ลดมลพิษ และพัฒนาเศรษฐกิจสีเขียว โดยมีตัวอย่างผลงานด้าน Eco-efficiency อาทิ แผนพัฒนาเศรษฐกิจสีเขียว โดยรัฐบาลไทยมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจสีเขียว มุ่งสู่สังคมคาร์บอนต่ำ นโยบายส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน ซึ่งรัฐบาลไทยส่งเสริมการใช้พลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลมและโครงการลดมลพิษ รัฐบาลไทยมีโครงการลดมลพิษทางอากาศ น้ำและดิน

ผลกระทบของ Eco-efficiency ที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

ผลกระทบเชิงบวก:

-ลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

-ลดมลพิษ

-ส่งเสริมความยั่งยืน

-กระตุ้นเศรษฐกิจ

ผลกระทบเชิงลบ:

- อาจเพิ่มต้นทุนในระยะสั้น

- จำเป็นต้องมีเทคโนโลยีและนวัตกรรม

- ต้องการความร่วมมือจากทุกภาคส่วน

อย่างไรก็ตามหลายหน่วยงานทั้งภาครัฐ และเอกชน ภาคประชาชน โดยเฉพาะธุรกิจด้านอุตสาหกรรมได้ให้ความสำคัญ Eco-efficiency เพิ่มมากขึ้นซึ่งส่งผลดีอย่างมากต่อสิ่งแวดล้อมและคุณภาพชีวิต อาทิ บริษัทพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่ย่อยสลายได้ทางชีวภาพ เกษตรกรใช้น้ำชลประทานอย่างมีประสิทธิภาพ โรงงานอุตสาหกรรมติดตั้งระบบบำบัดน้ำเสีย ทุกภาคส่วนร่วมใช้มาตรการบริหารจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ ประชาชนใช้ระบบขนส่งสาธารณะ

สุดท้ายการพัฒนาเรื่อง “ประสิทธิภาพเชิงนิเวศเศรษฐกิจ” ถือเป็นแนวคิดสำคัญสำหรับการพัฒนาที่ยั่งยืน ช่วยให้ธุรกิจ องค์กร และประชาชน สามารถบรรลุเป้าหมายทางเศรษฐกิจ ควบคู่ไปกับการเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรและการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เพื่ออนาคตที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง

แหล่งข้อมูล :

- กระทรวงพลังงาน

- กรมควบคุมมลพิษ

- การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย

- https://www.iea.org/

- https://www.unep.org/

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)