สาหร่ายขนาดเล็ก (Microalgae) เป็นกลุ่มของสาหร่ายที่มีขนาดเล็กมาก สามารถพบได้ในแหล่งน้ำทั้งในน้ำจืดและน้ำเค็ม สาหร่ายเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในระบบนิเวศ รวมถึงการใช้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจและวิทยาศาสตร์

ลักษณะทั่วไปของสาหร่ายขนาดเล็ก

ลักษณะทางชีวภาพ สาหร่ายขนาดเล็กมีขนาดตั้งแต่ 2 ถึง 200 ไมครอน (μm) ซึ่งเล็กกว่าสาหร่ายขนาดใหญ่ทั่วไป โครงสร้าง ส่วนใหญ่เป็นเซลล์เดียวหรือเป็นกลุ่มของเซลล์ที่มีลักษณะเป็นลักษณะเป็นเกล็ดหรือเส้นใย มักไม่มีโครงสร้างซับซ้อนเหมือนพืชสูง การสังเคราะห์แสง ใช้คลอโรฟิลล์ในการทำการสังเคราะห์แสงเพื่อผลิตอาหารจากแสงแดด ผลิตออกซิเจนในกระบวนการนี้ ซึ่งมีความสำคัญต่อการรักษาสมดุลของก๊าซในบรรยากาศ

ประเภทของสาหร่ายขนาดเล็ก

1. สาหร่ายสีเขียว (Green Microalgae) เช่น Chlorella, Scenedesmus ลักษณะ มีคลอโรฟิลล์ a และ b ซึ่งทำให้มีสีเขียว

2. สาหร่ายสีแดง (Red Microalgae) เช่น Rhodophyta (บางชนิด) ลักษณะ มีฟิโคบิลินในปริมาณสูงซึ่งให้สีแดง

3. สาหร่ายน้ำตาล (Brown Microalgae) เช่น Phaeodactylum tricornutum ลักษณะ มีฟูค็อกซานธินซึ่งทำให้มีสีบรอนซ์หรือสีน้ำตาล

4. สาหร่ายสีฟ้า-เขียว (Cyanobacteria) เช่น Spirulina, Anabaena ลักษณะ สีฟ้า-เขียวเนื่องจากฟิโคไซอานินและคลอโรฟิลล์ a

ด้านระบบนิเวศ การสร้างออกซิเจน สาหร่ายขนาดเล็กเป็นผู้ผลิตหลักในแหล่งน้ำ พวกมันช่วยในการผลิตออกซิเจนซึ่งเป็นสิ่งสำคัญต่อชีวิตในน้ำและในบรรยากาศ เป็นแหล่งอาหารสำคัญสำหรับจุลินทรีย์ในน้ำและสัตว์น้ำขนาดเล็ก ซึ่งเป็นฐานอาหารสำหรับสัตว์น้ำขนาดใหญ่ ด้านแวดล้อม ช่วยในการดูดซับสารอาหารและคาร์บอนไดออกไซด์ในน้ำ ซึ่งช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศ

การใช้ประโยชน์ด้านอาหารเสริมเพื่อสุขภาพ สาหร่ายขนาดเล็ก เช่น Spirulina และ Chlorella ถูกใช้เป็นอาหารเสริมเนื่องจากมีโปรตีน, วิตามิน, และแร่ธาตุสูง ใช้ในผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร, ผงโปรตีน, และเครื่องดื่มสุขภาพ และด้านพลังงาน สาหร่ายขนาดเล็กถูกใช้ในการผลิตไบโอดีเซล เนื่องจากมีอัตราการผลิตไขมันที่สูง การผลิตก๊าซ สาหร่ายยังสามารถใช้ในการผลิตก๊าซชีวภาพจากกระบวนการย่อยสลาย ด้านการบำบัดน้ำ สาหร่ายใช้ในการบำบัดน้ำเพื่อกำจัดสารพิษและสารอาหารส่วนเกิน ช่วยลดความเป็นพิษของน้ำและส่งเสริมการบำบัดน้ำเสีย

งานด้านการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ ใช้เป็นตัวแบบในการศึกษาเซลล์และกระบวนการทางชีววิทยา การวิจัยเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ในด้านยาและเครื่องสำอาง

สาหร่ายนั้นก็ยังมีความสำคัญเป็นอย่างมากต่อระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อม ช่วยสร้างสมดุลให้แก่ระบบนิเวศและสามารถหยุดภาวะโลกร้อนซึ่งมีผลกระทบอย่างมากต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม การเข้าใจถึงลักษณะ, บทบาท, และปัญหาที่เกี่ยวข้องกับสาหร่ายขนาดเล็กช่วยให้เราสามารถบริหารจัดการและใช้ประโยชน์จากสาหร่ายได้อย่างยั่งยืน นอกจากนี้ยังมีศักยภาพในการนำไปใช้ในหลายด้าน รวมถึงอาหารเสริม, พลังงาน, การบำบัดน้ำ, และการวิจัยทางวิทยาศาสตร์

ข้อมูลอ้างอิง

1. https://eht.sc.mahidol.ac.th/project/1063

2. https://sciplanet.org/content/8392

3. https://algaeplanet.com/th/realm-using-microalgae-to-save-agricultural-water/

4. https://thekey.news/columnists/energykey/182128/

นายสายัณห์ นันชะนะ

ศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพชีวภาพ

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.)